Iedereen in Nederland kent het Binnenhof, het hart van politiek Den Haag. Veel mensen zijn er ook wel eens geweest. Iedere dag weer slenteren schoolklassen, dagjesmensen en buitenlandse toeristen langs de Ridderzaal en de gebouwen van Eerste en Tweede Kamer en het ministerie van Algemene Zaken. De machtige Ridderzaal (13e eeuw) staat centraal, de ijsverkoper doet bij warm weer goede zaken, bezoekers laten zich fotograferen bij de bordjes met “Eerste Kamer”, “Tweede Kamer” of “Raad van State” of rusten uit op de vele bankjes rondom de fontein. Via de Stadhouderspoort (richting Buitenhof), de Maurits- of Grenadierspoort (richting Plein) of de Hofpoort (richting Hofplaats met Grondwetbank) verlaten de mensen het Binnenhof weer, daarbij niet zelden de vele fietsers hinderlijk in de weg lopend. Als ze voor de eerste uitgang kiezen kunnen ze door de spijlen van het hek nog even turen naar het Torentje van de premier. Dat Torentje staat centraal in deze eerste aflevering van de zomerserie Geheimen van het Binnenhof. In deze serie belicht Publiekrecht & Politiek enkele minder bekende aspecten van het Binnenhof.
Het Torentje is natuurlijk niet altijd het werkvertrek van de minister-president geweest. Oorspronkelijk was het veertiende- of vijftiende-eeuwse gebouw een zomerprieel van de graven van Holland. In 1849 werd het de werkkamer van Johan Rudolf Thorbecke, destijds minister van Binnenlandse Zaken. Het Torentje bleef de werkkamer van de minister van Binnenlandse Zaken totdat het in 1982 het werkvertrek van de minister-president werd. Iedereen kent het Torentje als zodanig, maar het is dus nog maar relatief kort als het kantoor van de premier in gebruik.
Het pad dat naar het Torentje loopt, wordt doorgaans afgesloten met een hek. Soms gaat dat even open om een dienstauto door te laten. Het pad loopt naar een dubbele houten deur met een lantaarn. Boven de deur staat een tekst, die van een afstand nauwelijks leesbaar is. De tekst is in zwierige letters geschreven en de plaquette waar zij op staat, is nogal groezelig en zwart uitgeslagen. Wie niet beschikt over adelaarsogen kan ver inzoomen met zijn camera en een foto maken. Dan wordt pas goed leesbaar wat er staat:
“Poort van den Raad van Staten
Hier geplaatst in
1914.”
Voor wie – zoals uw auteur – een wijze oude spreuk of nuttige levensles had verwacht, zal dit misschien enigszins als een anticlimax komen. Er is echter nog wat meer te vertellen. De tekst slaat kennelijk op de poort eronder, op de dubbele houten deur dus. Boven de poort kunnen we nog het jaartal “1609″ lezen. Dat was het eerste jaar van het Twaalfjarig Bestand tijdens de Opstand (1568-1648). Mogelijk verwijzen de afbeeldingen op de deuren daarnaar, want we zien helmen, harnassen, kanonnen en vaandels, om maar een paar zaken te noemen. Wat is de geschiedenis van deze poort en wat is de relatie met de Raad van State?
In de tijd van de Republiek beschikte de Raad van State over vertrekken op het Binnenhof. De kamerbewaarder van de Raad woonde met zijn familie in het Torentje. De poort die kennelijk in 1914 naar dat Torentje is verplaatst, stond toen een stukje westelijker tussen de Mauritspoort (als gezegd één van de toegangspoorten tot het Binnenhof) en de Middenpoort, zijnde de poort midden op het Binnenhof. De poort gaf toegang tot het gebouwencomplex van de toenmalige Raad van State. De Raad van State van de Republiek werd in 1795 opgeheven. Het kan goed zijn dat hij toen ook zijn vergaderruimte aan de noordoostzijde van het Binnenhof met uitzicht op de Hofvijver kwijtraakte. Bij de Raad van State denkt men thans vooral aan het Paleis aan de Kneuterdijk, maar de Afdeling advisering vergadert nog steeds op het Binnenhof. Dit is dan echter niet meer, zoals in de tijd van de Republiek, aan de noordoostzijde, maar aan de westzijde, op het adres Binnenhof 1.
De honderdste verjaardag van de verplaatsing van de Poort van den Raad van Staten lijkt mij een mooie gelegenheid om de deuren eens open te zetten voor het publiek en geïnteresseerden een kijkje te gunnen in de werkkamer van de minister-president. Het Grondwet Festival heeft geleerd dat er grote belangstelling bestaat voor het bezichtigen van overheidsgebouwen. Het Grondwet Festival krijgt een passend vervolg, dus wie weet wat er nog mogelijk is.
Met dank aan de Raad van State voor het verstrekken van enige inlichtingen.