Rome: Galleria Corsini

Salome met het hoofd van Johannes de Doper – Guido Reni.

Net buiten Trastevere kan men het Palazzo Corsini vinden. Het gebouw huisvest de Galleria Corsini, een van de twee locaties van de Galleria Nazionale d’Arte Antica (de andere is het Palazzo Barberini). Hoewel ik al vaak in Rome ben geweest en vrijwel altijd in een hotel in Trastevere overnacht, had ik de Galleria Corsini nog niet eerder bezocht. Ik ben blij dat ik er tijdens mijn laatste verblijf in de Eeuwige Stad aan toegekomen ben. De Galleria Corsini is een interessant, maar ietwat chaotisch museum. Dat laatste heeft overigens ook wel weer een zekere charme.

Van Riario naar Corsini

Het Palazzo zelf, gevestigd aan de Via della Lungara, werd gebouwd in de vroege zestiende eeuw voor kardinaal Riario. In 1511 of 1512 was het klaar. Hoewel een van mijn bronnen de kardinaal Domenico Riario noemt, gaat het hoogstwaarschijnlijk om Raffaele Riario (1461-1521), een bloedverwant van Paus Sixtus IV en een beschermheer van de kunsten. Hij was de man die, in 1496, de grote kunstenaar van de Renaissance Michelangelo Buonarroti (1475-1564) uitnodigde om naar Rome te komen.

Veel beroemde gasten hebben in het Palazzo Riario hun verblijf gehad: Michelangelo zelf, Bramante, Erasmus en de voormalige Koningin Christina van Zweden, die hier tussen 1662 en haar dood in 1689 woonde. Christina was een bijzondere vrouw. Ze was de dochter van de Zweedse Koning Gustaaf II Adolf, bijgenaamd de “Leeuw van het Noorden”, die sneuvelde op het slagveld in 1632. Christina was toen pas zes jaar oud. Als het enige nog levende wettige kind volgde ze haar vader op. Christina was zeer erudiet en hoogopgeleid. Ze weigerde te trouwen, deed in 1654 troonsafstand en bekeerde zich van het Lutherse tot het Rooms-Katholieke geloof. Ze vertrok naar Rome en werd daar een prominente figuur in de beweging van de Contrareformatie. Men kan nog steeds haar slaapkamer in het Palazzo bewonderen. Het vertrek is gemakkelijk te herkennen vanwege het uitbundig versierde en kleurrijke plafond.

Achterzijde Palazzo Corsini.

Plafond van de slaapkamer van Christina van Zweden.

Madonna della Paglia – Antoon Van Dyck.

Het Palazzo werd tussen 1732 en 1736 compleet verbouwd voor kardinaal Neri Corsini (1685-1770), een neef van Paus Clemens XII. De architect was Ferdinando Fuga, die eveneens verantwoordelijk was voor de Barokke gevel van de Santa Cecilia in Trastevere. Het gebouw werd vervolgens herdoopt tot Palazzo Corsini. Onder deze nieuwe naam was het palazzo in 1797 de locatie van een belangrijke historische gebeurtenis. In december van dat jaar werd de Franse generaal Léonard Mathurin Duphot hier doodgeschoten door pauselijke troepen terwijl hij bezig was met het uitlokken van een revolte tegen de Paus. Deze gebeurtenis gaf de Fransen een voorwendsel om de Pauselijke Staat binnen te vallen en Paus Pius VI te arresteren. De Paus overleed in 1799 in gevangenschap.

De Galleria Corsini

De Galleria beslaat slechts een klein deel van het Palazzo, dat ook onderkomen biedt aan de wetenschappelijke Accademia dei Lincei – Academie van de Lynxen – die in 1603 is opgericht en waarvan Galileo Galilei lid was. De Galleria heeft slechts acht zalen, inclusief de Anticamera waar men de kaartjes koopt. De muren van de acht sale zijn compleet overwoekerd met schilderijen, en deze zijn zo dicht bij elkaar opgehangen dat er geen ruimte meer is voor bordjes met uitleg. In alle zalen zijn geplastificeerde vellen met informatie beschikbaar, maar de informatie daarop sluit niet altijd aan bij de huidige situatie op de muren. Al met al is het museum dus een beetje chaotisch, maar als u de tijd neemt, zult u zien dat de Galleria Corsini enkele zeer interessante werken heeft van bekende kunstenaars als Peter Paul Rubens (1577-1640), Antoon Van Dyck (1599-1641), Annibale Carracci (1560-1609), Caravaggio (1571-1610) en Guido Reni (1575-1642). Het museum heeft daarnaast enkele laatmiddeleeuwse werken, overwegend altaarstukken of triptieken, van kunstenaars als Fra Angelico (ca. 1395-1455).

Jonge Johannes de Doper – Caravaggio.

Drieluik van Fra Angelico.

Il Soldato – Mattia Preti.

Tot de hoogtepunten behoren naar mijn mening de Madonna della Paglia (Madonna van het Stro; zie hierboven) en Caravaggio’s ongebruikelijke portret van Johannes de Doper als jongeman (eveneens hierboven). Dit laatste schilderij dateert uit ca. 1606 en werd pas in 1927 aan de genoemde kunstenaar toegeschreven. Andere interessante schilderijen zijn Salome met het hoofd van Johannes de Doper van Guido Reni (zie hierboven) en Sint Sebastiaan genezen door engelen van Rubens. De Corsini-collectie bezit ook veel werken van Italiaanse schilders uit de zeventiende en achttiende eeuw.

Tentoonstelling Mattia Preti (2015)

Toen ik de Galleria in november 2015 bezocht, was er net een tijdelijke tentoonstelling over het werk van Mattia Preti (1613-1699), een relatief onbekende Italiaanse schilder die een volger was van de stijl van Caravaggio. Onderdelen van zijn oeuvre kunnen elders in Rome worden bekeken, waarbij de schilderijen in de apsis van de kerk van Sant’Andrea della Valle het beste voorbeeld zijn. Preti was ook Hospitaalridder en bracht de laatste decennia van zijn leven door op Malta, waar de Ridders hun hoofdkwartier hadden. De tijdelijke tentoonstelling exposeerde veel van Preti’s werken, waarvan een flink aantal in bruikleen was van andere musea, zoals het portret van een soldaat die zijn geld telt (zie hiernaast). Sommige werken komen zelfs uit privé collecties, zoals het doek Miracolo dell’idropico, waarop te zien is hoe Christus een man van oedeem geneest. De voorstelling komt uit Lucas 14:1-6, waar we lezen:

Miracolo dell’idropico – Mattia (en Gregorio?) Preti (privé verzameling).

“Toen hij op sabbat naar het huis van een vooraanstaande farizeeër ging, waar hij voor een maaltijd was uitgenodigd, hielden ze hem in het oog. Er was daar iemand met waterzucht. Jezus vroeg aan de wetgeleerden en de farizeeën: ‘Is het toegestaan hem op de sabbat te genezen of niet?’

Maar ze zwegen. Hij pakte de man bij de hand, genas hem en stuurde hem weg. En tegen de farizeeën en wetgeleerden zei hij: ‘Als uw zoon of uw os in een put valt, dan haalt u hem er toch meteen uit, ook al is het sabbat?’ En daarop hadden ze geen antwoord.” (Nieuwe Bijbelvertaling)

Een kaartje voor de Galleria kost zes euro, en mijn conclusie is dat dit bedrag alleszins redelijk is. Het is een genoegen om door de zalen van het museum te flaneren, temeer daar de Galleria niet door hordes toeristen wordt bezocht.

Tentoonstelling Plautilla Bricci (2022)

Geboorte van Johannes de Doper – Plautilla Bricci.

Toen ik het museum begin 2022 opnieuw bezocht, had dit een tijdelijke tentoonstelling over het leven en werk van Plautilla Bricci (1616-1705). Bricci, die nooit trouwde en bekendstond als zitella (oude vrijster), was een zeer veelzijdige kunstenares. Ze schilderde, maakte miniaturen, beeldhouwde en was actief als architect. Het behoeft geen betoog dat dit zeer bijzonder was voor een vrouw in de zeventiende eeuw. Onderdeel van de tentoonstelling waren werken van Bricci uit de kerken van San Luigi dei Francesi en Santa Maria in Montesanto. Tevens schilderde zij een processiebanier voor de Compagnia della Misericordia uit Poggio Mirteto, een stadje in Lazio. Op de ene kant zien we de geboorte en op de andere kant de dood van Johannes de Doper.

Bronnen

  • Capitool Reisgidsen Rome, 2009, p.220-221;
  • Luc Verhuyck, SPQR. Anekdotische reisgids voor Rome, p. 314-317;
  • Galleria Corsini website.

8 Comments:

  1. Pingback:Rome: Galleria Corsini – – Corvinus –

  2. Pingback:Rome: Villa Farnesina – – Corvinus –

  3. Pingback:Rome: Sant’Andrea della Valle – – Corvinus –

  4. Pingback:Rome: San Pietro in Montorio – – Corvinus –

  5. Pingback:Rome: Palazzo Barberini – – Corvinus –

  6. Pingback:Cremona: Museo Civico ‘Ala Ponzone’ – – Corvinus –

  7. Pingback:Rome: De Sint Pieter – – Corvinus –

  8. Pingback:Florence: Santa Maria a Ricorboli – – Corvinus –

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.