Pisa: Andere bezienswaardigheden

Nu de Duomo, het Baptisterium & de Scheve Toren en het Camposanto allemaal behandeld zijn, is het tijd eens te bekijken wat de stad Pisa historisch geïnteresseerden nog meer te bieden heeft. Toen we vanaf het station naar de Piazza dei Miracoli en weer terug liepen – de meeste tijd in de regen moet ik erbij zeggen – kwamen we langs verschillende zeer interessante monumenten. Ik zal er daarvan vier benoemen.

1. De Sant’Antonio Abate

De middeleeuwse kerk van Sant’Antonio Abate zelf is niet erg spectaculair. Ze is vrijwel geheel herbouwd en van het oorspronkelijke gebouw is nog maar weinig over. Het interessantste kenmerk van de Sant’Antonio vindt men buiten, op een van de muren van het klooster. Ik doel op de grote muurschildering genaamd Tuttomondo van de hand van Keith Haring (1958-1990). Haring was een Amerikaanse graffitikunstenaar en sociaal activist wiens opvallende stijl met kleurrijke mannetjes en vrouwtjes men uit duizenden herkent. Tuttomondo was een van zijn laatste werken. Haring stierf in 1990 aan de gevolgen van AIDS. Men treft de muurschildering in de buurt van het station aan, links van de grote Piazza Vittorio Emanuele II.

Tuttomondo – Keith Haring.

2. De Santa Maria della Spina

Dit minuscule kerkje staat zo’n 500 meter verder naar het noorden. Het dateert van de dertiende eeuw en is waarlijk een pronkstukje van de Gotische architectuur. De kerk werd gebouwd op de zuidelijke oever van de rivier de Arno. Oorspronkelijk bevond ze zich nog dichter bij het water, maar in de negentiende eeuw moest het gebouw ontmanteld worden en hoger op de oever herbouwd worden vanwege de dreiging van het water. De ‘Spina’ in de naam van de kerk verwijst naar het kostbare relikwie dat in de kerk bewaard werd: een doorn (spina) van de kroon die Jezus Christus op de dag van zijn kruisiging droeg.

Santa Maria della Spina.

Interieur van de kerk.

Aan de buitenkant is de kerk versierd met allerlei bogen, torentjes, roosvensters en beelden. Anders gezegd: men ziet overvloedige Gotiek. Daar staat een veel soberder Romaans interieur tegenover. Toen we de kerk in mei 2010 bezochten, was er net een tentoonstelling gaande met schilderijen van Francesco Pagliazzi (1910-1988). Een van de schilderijen had als onderwerp mensen met paraplu’s die buiten in de regen wandelden. Dat was erg toepasselijk, want op dat moment regende het pijpenstelen buiten.

De kerk bezit enkele beelden van Andrea Pisano (1290-1348) en zijn zoon Nino. Op de afbeelding rechts ziet men in het midden de Madonna van de Roos en beelden van Johannes de Doper en Petrus aan de linker- en rechterkant. Andrea Pisano is waarschijnlijk het beroemdst vanwege het werk dat hij in Florence uitvoerde. Hij ontwierp en maakte de eerste set deuren voor het Baptisterium van San Giovanni en werd later een van de architecten van de Duomo van Florence, de Santa Maria del Fiore.

Zijaanzicht van de kerk.

Zijaanzicht van de kerk.

3. Piazza dei Cavalieri

We steken nu de Arno over en verkennen de noordkant van de stad. Ongeveer halverwege tussen de rivier en de Piazza dei Miracoli treffen we nog een groot plein aan, de Piazza dei Cavalieri. De Cavalieri in de naam van het plein zijn de Ridders van de Orde van Sint Stefanus, een Toscaanse militaire orde die werd opgericht door de eerste Groothertog van Toscane, Cosimo I de’ Medici (1519-1574). Diens standbeeld staat vóór het meest spectaculaire gebouw op de Piazza, het Palazzo della Carovana. Dit paleis werd tussen 1562 en 1564 ontworpen en gebouwd door Cosimo’s vertrouwde architect Giorgio Vasari (1511-1574). In feite renoveerde deze het bestaande Palazzo degli Anziani (Paleis van de Ouderen; het voormalige stadhuis) en maakte daar iets nog veel mooiers van. De indrukwekkendste decoraties zijn de sgraffito-schilderingen op de muren, ook al werden deze bijgewerkt in de negentiende en twintigste eeuw. Het Palazzo huisvest thans de eliteschool Scuola Normale Superiore di Pisa. Kijkers van De Geniale Vriendin zullen het herkennen: hier heeft Elena Greco gestudeerd.

Palazzo della Carovana.

Direct rechts van het Palazzo staat de kerk van de Ridders van de Orde van Sint Stefanus. Hoewel Vasari een van de oorspronkelijke architecten was, is de kerk geenszins exclusief een werk van hem en hebben ook anderen er in de loop van diverse eeuwen een bijdrage aan geleverd. De gevel vermeldt de naam van Cosimo en het jaartal 1566. Het gebouw wordt bekroond door een Maltezer kruis, het symbool van de Orde. Aangezien de Orde vocht tegen het Ottomaanse Rijk en Arabische piraten, zal het geen verbazing wekken dat binnen in de kerk veroverde banieren en standaarden tentoon worden gesteld. Boven de hoofdingang staat de tekst IN HOC SIGNO VINCES – “In dit teken zult u overwinnen” -, wat een verwijzing is naar Constantijn de Grote en een passende tekst voor een militaire orde.

Santo Stefano dei Cavalieri.

4. San Paolo a Ripa d’Arno

Op de terugweg naar het station besloten we een kleine omweg te maken en een kijkje te nemen bij de San Paolo a Ripa d’Arno, een kerk die dicht bij de rivier de Arno staat. De kerk bevindt zich zo’n 300 meter ten westen van de Santa Maria della Spina. De San Paolo is erg oud, zelfs ouder dan de Duomo van Pisa. In feite lijkt de kerk erg op haar grotere en beroemdere zuster. Ze werd gebouwd in dezelfde Pisaans-Romaanse stijl en boven de hoofdingang zien we drie loggia’s of zuilengalerijen die op elkaar gestapeld zijn (de Duomo heeft er vier). Helaas troffen we de kerk gesloten aan en konden we dus geen blik werpen op het interieur. Kennelijk is de San Paolo a Ripa d’Arno ook vandaag de dag nog gesloten voor het publiek (in de zomer van 2016 zagen we een advertentie in een lokale supermarkt waarin om donaties werd gevraagd; de kerk is hard aan renovatie toe). De permanente sluiting – nog steeds in 2023 – is beslist erg jammer.

San Paolo a Ripa d’Arno.

Bijgewerkt 21 augustus 2023.

2 Comments:

  1. Pingback:Pisa: San Frediano – – Corvinus –

  2. Pingback:Palermo: Palazzo Abatellis – – Corvinus –

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.