Pisa: Camposanto

Interieur van de begraafplaats Camposanto.

Wie naar de Piazza dei Miracoli in Pisa gaat, zal kaartjes moeten kopen om de diverse attracties te kunnen bezoeken. Combinatiekaarten zijn beschikbaar, en men kan kiezen of men slechts één of juist diverse attracties wil bezichtigen, of alles. Aangezien er een lange rij stond van mensen die de Scheve Toren wilden beklimmen en we tijdens onze vakantie al vele doopkapellen hadden gezien, besloten we een kaartje te kopen voor de Duomo en de begraafplaats Camposanto, het vierde en laatste monument op het Plein van de Wonderen.

Camposanto betekent “heilig veld” en deze naam verwijst naar het feit – of in elk geval de sterk beleefde overtuiging – dat dit gebouw staat op heilige aarde die van de heuvel Golgotha in Palestina naar Pisa is overgebracht. Vandaag de dag zien we een grote en elegante rechthoekige kruisgang. De bouw ervan begon in 1278 onder leiding van Giovanni di Simone, een architect die ook betrokken was bij de bouw van de Scheve Toren. Het Camposanto werd pas in 1464 voltooid. Van de drie kapellen die onderdeel van het complex zijn, werd de Cappella Dal Pozzo in 1594 gebouwd door de aartsbisschop van Pisa, Antonio Dal Pozzo.

Interieur van de galerijen en ingang naar de Cappella Dal Pozzo.

Cosmogonia (1389-1391) – Piero di Puccio.

Waar de buitenkant van het Camposanto-complex simpel en onopvallend is, is de binnenkant werkelijk prachtig. In het midden ligt een grasveld dat ongeveer zo lang is als een voetbalveld (ca. 105 meter) en een breedte van iets minder dan 20 meter heeft. Tot en met de achttiende eeuw werden hier de notabelen begraven, bijvoorbeeld hoogleraren van de Universiteit van Pisa. In de vroege negentiende eeuw werd het Camposanto een museum. In het hele complex hangt een buitengewoon serene atmosfeer en een bezoek eraan is zeker de moeite waard.

De muren van de kruisgang waren oorspronkelijk bedekt met kleurrijke fresco’s. Helaas werden deze ernstig beschadigd tijdens een geallieerd bombardement in 1944. Een bomscherf veroorzaakte een brand die het dak verwoestte en alles in de interne galerijen vernielde: fresco’s, sarcofagen, standbeelden en wat dies meer zij. Gelukkig werden er na de oorlog pogingen ondernomen om de fresco’s te herstellen. Dit proces is kennelijk nog steeds gaande. Toen we het Camposanto in 2010 bezochten, konden bezoekers in elk geval de aan Buonamico Buffalmacco toegeschreven gerestaureerde fresco’s bewonderen. Buffalmacco was als schilder actief in Pisa tussen 1336 en 1341 (volgens de bijschriften bij de fresco’s). Sinds 2010 zijn er weer meer gerestaureerde fresco’s voor het publiek zichtbaar gemaakt, maar de staat van de werken van Piero di Puccio, Taddeo Gaddi, Andrea di Bonaiuto, Antonio Veneziano, Spinello Aretino en Benozzo Gozzoli blijft tamelijk onbevredigend.

Galerij met fresco’s van Buonamico Buffalmacco.

Van het werk van Buffalmacco bekeken we Het Laatste Oordeel en de Hel en De Triomf van de Dood. Hoewel de fresco’s nog steeds beschadigd zijn en de kleuren wat mat overkomen, is het nog steeds mogelijk de prachtige details te zien die Buffalmacco heeft toegevoegd. Zie bijvoorbeeld de afbeelding hieronder, een detail van De Triomf van de Dood. De edelman en de dame – wellicht van koninklijken bloede, gelet op hun kronen – werpen een blik op de drie lijken aan de linkerkant. De edelman knijpt zijn neus dicht vanwege de vreselijke stank die uit de doodskisten komt. We mogen blij zijn dat deze fresco’s zijn gered en gerestaureerd, maar we kunnen slechts mijmeren over hoe groots het complex moet zijn geweest toen alle fresco’s nog 100 procent intact waren.

Het Laatste Oordeel – Buonamico Buffalmacco.

De Hel – Buonamico Buffalmacco.

De Triomf van de Dood – Buonamico Buffalmacco.

Detail van de Triomf van de Dood.

Bijgewerkt 1 januari 2024.