Rome: San Lorenzo in Fonte

De San Lorenzo in Fonte.

De San Lorenzo in Fonte is een aantrekkelijke kleine kerk die men kan vinden in de Via Urbana, meer specifiek bij de kruising van deze oeroude straat met de Via de’ Ciancaleoni. De kerk staat ingeklemd tussen een gasthuis voor pelgrims aan de linkerkant – het beroemde Ostello Marello – en een klooster aan de rechterkant. Ze is uiteraard gewijd aan Sint Laurentius van Rome, een diaken die in 258 tijdens de christenvervolgingen van de Romeinse keizer Valerianus de marteldood stierf. Het verhaal van Laurentius is op deze website al eerder verteld, bijvoorbeeld hier en hier, en het is bepaald niet verrassend dat Rome verschillende kerken heeft die gewijd zijn aan deze nog steeds immens populaire heilige. De San Lorenzo in Fonte heeft geen spectaculaire kunstwerken, maar misschien wilt u haar toch een bezoekje brengen als u toevallig in de buurt bent, bijvoorbeeld omdat u de beroemdere Santa Pudenziana wilt zien die zo’n 300 meter verderop staat.

Volgens de overlevering werd Laurentius op de plek waar nu de San Lorenzo in Fonte staat gevangen gehouden nadat hij op het Forum Romanum was gearresteerd. Toen de toekomstige heilige zijn heidense celgenoot wilde bekeren, bad hij om water om de doop te kunnen verrichten. En ziedaar: plotseling ontsprong er een bron! Hiermee is ook meteen de naam San Lorenzo in Fonte verklaard. Een alternatieve naam voor de kerk is de Santi Lorenzo ed Ippolito. Dat is ook de naam die we (in het Latijn) tegenkomen op de gevel van de kerk. De genoemde Sint Hippolytus was de cipier die Sint Laurentius moest bewaken, maar zich toen zelf tot het Christendom bekeerde en uiteindelijk net als Laurentius als een martelaar stierf. Anders dan Sint Laurentius kan deze Sint Hippolytus echter niet als een historische figuur worden beschouwd.

Geschiedenis

Interieur van de kerk.

De huidige San Lorenzo in Fonte werd in de zeventiende eeuw gebouwd. Er stond hier al eerder een kerk, maar de informatie over de oorsprong en geschiedenis daarvan is bijzonder wazig. Misschien werd de eerste kerk van San Lorenzo al in de tiende eeuw op deze plek gebouwd, aan de rand van het toenmalige Rome. Deze kerk werd in 1543 tijdens het pontificaat van Paus Paulus III (1534-1549) gerestaureerd en vervolgens helemaal opnieuw gebouwd tijdens dat van Paus Urbanus VIII (1623-1644). De verantwoordelijk architect was ene Domenico Castelli (ca. 1582-1657), afkomstig uit Melide in het huidige Zwitserland. De herbouw vond in 1628 plaats. Toen het werk klaar was, werd de Congregazione Urbana dei Cortegiani belast met het beheer van de kerk. De naam van deze organisatie is bewaard gebleven boven de huidige ingang van de San Lorenzo; onder de lunette vinden we de Latijnse woorden CONGREGATIONIS VRBANA. Sinds 1918 wordt de kerk beheerd door de Oblaten van Sint Jozef. Het hostel naast de kerk is vernoemd naar de stichter van deze orde, Sint Giuseppe Marello (1844-1895). Het wordt gerund door de Zusters Oblaten.

De gevel van de kerk, gebouwd in 1800 en gewijzigd in de jaren 1930, is een voorbeeld van het Neoclassicisme van de vroege negentiende eeuw. De gevel is erg mooi, ook al lijkt het erop dat er de nodige vegetatie onder de dakpannen groeit en de duiven het fronton als openbaar toilet gebruiken. Versieringen treft men nauwelijks aan op de gevel. Men ziet alleen een rood kruis tussen de twee ramen, en op hetzelfde niveau twee nissen met eenvoudige fresco’s van Laurentius en Hippolytus.

Interieur

Toegang tot de kerker en de bron.

De San Lorenzo in Fonte is maar een kleine kerk. Ze is eenbeukig en heeft slechts drie kapellen. Het meest in het oog springende kunstwerk is een groot modern beeld van Sint Laurentius zelf in het rode liturgische gewaad van een diaken. Op het altaarstuk zien we de heilige terwijl hij zijn cipier Sint Hippolytus doopt. Het schilderij wordt doorgaans toegeschreven aan Giovanni Battista Speranza (1600-1640), een relatief onbekende kunstenaar die werd geboren in Rome en er ook woonde en werkte. Anderen schrijven het werk echter toe aan Andrea Camassei (1602-1649), die overigens nauwelijks meer bekendheid geniet.

De architect Carlo Fontana (1634/38-1714) werd in deze kerk begraven. Zijn naam klinkt u wellicht bekend in de oren, want ik heb zijn werk al eerder besproken op deze website. Fontana dankt zijn roem bijvoorbeeld aan de indrukwekkende Cybo-kapel in de Santa Maria del Popolo, aan de renovatie van de San Teodoro en het mooie pleintje vóór deze kerk, en aan zijn portiek voor de kerk van Santa Maria in Trastevere en de fontein op het gelijknamige plein. Net als de eerder genoemde Domenico Castelli was Fontana afkomstig uit het Kanton Ticino in het huidige Zwitserland.

In de buurt van het veelkleurige beeld van Sint Laurentius zien we een deur met de tekst:

ADITVS AD CARCEREM ET FONTEM S LAVRENT

Achter de deur zou zich de ingang (aditus) moeten bevinden van een tunnel die leidt naar de kerker (carcer) en bron (fons) van Sint Laurentius. Ik schrijf met opzet “zou moeten bevinden”, want ik heb dit niet kunnen verifiëren; de deur blijft voor bezoekers helaas gesloten.