Siegfried Sassoon

Siegfried_Sassoon (foto: George Charles Beresford / Wikimedia Commons).

Siegfried Sassoon werd in 1886 geboren in het plaatsje Matfield in Kent, Engeland. Zijn familie was van goeden huize en Siegfried had een zorgeloze jeugd kunnen hebben, ware het niet dat zijn ouders scheidden, en vader Alfred al in 1895 kwam te overlijden. Het verlies van zijn vader werd enigszins gecompenseerd door de liefde en goede zorg die hij van zijn moeder Theresa kreeg. Al vroeg voelde de jonge Siegfried een roeping om dichter te worden. Aanvankelijk schreef hij liefdesgedichten waarin sociale kwesties geen enkele rol speelden. In 1914 trok hij naar Londen om een volwassen dichter te worden, maar de oorlogsmanie die zich van de hoofdstad meester had gemaakt zorgde ervoor dat hij zich in augustus van datzelfde jaar als vrijwilliger voor het leger aanmeldde. Hij was bepaald niet de enige. In de verwachting dat de oorlog rond de kerst zou zijn afgelopen meldden jongemannen zich in drommen bij de rekruteringsbureaus.

Eind mei 1915 was Sassoon opgeklommen tot tweede luitenant bij de Royal Welsh Fusiliers. Tevens trad hij toe tot de War Poets. De meeste dichters binnen dit genootschap waren pro-oorlog, en Sassoon vormde aanvankelijk geen uitzondering. Later in 1915 sneuvelde echter zijn broer Hamo bij Gallipoli. De dood van zijn broer en andere traumatische gebeurtenissen deden Sassoon van mening veranderen. Zo zag hij in november 1915 rijen gewonden langs zijn positie trekken. Dat was mede daarom een schok omdat Sassoon op dat moment zelf nog geen ervaring in de loopgraven had. Iemand die dat wel had, was Robert Graves (1895-1985), met wie Sassoon spoedig kennis zou maken. Ook de veel jongere Graves was een dichter en zijn rauwe, realistische gedichten maakten grote indruk op de oudere Sassoon.

Op 18 maart 1916 sneuvelde Sassoons goede vriend David Cuthbert Thomas, en daarmee had de dichter er weer een traumatische ervaring bij. Een week later werd hij overgeplaatst naar het front bij de Somme en vanaf juli nam hij deel aan het offensief daar. Bij zijn aanvallen nam hij enorme risico’s, wat hem de bijnaam Mad Jack en een hoge onderscheiding, het Military Cross, opleverde. In Engeland was de stemming ondertussen drastisch omgeslagen. De dienstplicht was ingevoerd en velen begonnen vraagtekens te plaatsen bij de oorlog. Ook in de gedichten van Sassoon was er sprake van een radicale omslag. De dichter behoorde nu duidelijk bij het kamp dat anti-oorlog was en zijn gedichten werden gelezen door mensen in Engeland die tot datzelfde kamp behoorden. Dat was een gevaarlijke ontwikkeling, en sommige kranten pasten dan ook censuur toe en weigerden de gedichten te plaatsen. In zijn gedichten richtte Sassoon zijn pijlen niet alleen op het fenomeen oorlog zelf, maar ook op de politici en de aristocraten die niets van de oorlog wisten of wilden weten, maar ondertussen wel de vreselijkste beslissingen namen. Sassoon verdacht hen ervan een eigen agenda te hebben: zij werden beter van de oorlog, anderen leden eronder.

Craiglockhart (foto: Brideshead / Wikimedia Commons).

In april 1917 liep Sassoon een schouderwond op en werd hij naar Engeland gestuurd. Daar bracht hij de tijd door bij Lady Ottoline Morrell, een pacifiste en verklaard tegenstander van de oorlog. Tevens maakte hij kennis met bekende filosoof Bertrand Russell. In juli 1917 schreef Sassoon een brief aan zijn superieuren met de mededeling dat hij niet van plan was terug te keren naar zijn eenheid. Op 30 juli werd zijn protestbrief in het House of Commons voorgelezen. In de brief verklaarde Sassoon dat zijn verklaring moest worden gezien als “an act of wilful defiance of military authority”. In die frase zagen sommigen een geval van hoogverraad; Sassoon riskeerde daarmee het vuurpeloton.

Zo ver kwam het gelukkig niet. Sassoon werd gered door onder meer zijn vriend Robert Graves, die verklaarde dat Sassoon geen crimineel was, maar krankzinnig. Een medische commissie stelde daarop vast dat hij aan shellshock leed als gevolg van zijn ervaringen op het slagveld. Sassoon werd naar Craiglockheart in Schotland gestuurd, waar een hospitaal was gevestigd dat zich speciaal richtte op officieren met shellshock. Daar werd de dichter behandeld door dokter William Rivers, die hem aanmoedigde zijn problemen te verhelpen met zijn gedichten. De behandeling sloeg aan, en na vier maanden op Craiglockheart nam Sassoon de voor velen onbegrijpelijke beslissing om terug te keren naar het front, naar zijn mannen die hij meende in de steek te hebben gelaten. Sassoon zou de oorlog overleven en stierf uiteindelijk op 1 september 1967, bijna 81 jaar oud.

Gebaseerd op de documentaire Siegfried Sassoon: A War Poet’s Journey, met daarin analyses van de deskundigen Lorrie Goldensohn, John Stuart Roberts, Richard Perceval Graves en Paul O’Prey.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.