Gubbio: San Giovanni Battista

De kerk van San Giovanni Battista staat op een van de mooiste plekken in Gubbio. Dit stadje rust op een reeks terrassen die tegen de helling van de Monte Ingino aan zijn gebouwd. Vanaf het plein voor de San Giovanni Battista heeft men een mooi uitzicht op het eerste terras, met daarop het beroemde Palazzo dei Consoli aan de linkerkant en het minder indrukwekkende Palazzo Pretorio aan de rechterkant. Als u een blik werpt op de afbeelding hieronder, dan kunt u hoger op de berg en net boven het Palazzo Pretorio ook nog de kerk van Sant’Ubaldo zien. De afbeelding die ik in deze bijdrage heb opgenomen is nagenoeg dezelfde als op de kaft van een van mijn reisgidsen voor Umbrië. Het feit dat de redacteuren van die reisgids juist voor dat plaatje hebben gekozen, is veelzeggend.

Kerk van San Giovanni Battista.

Interieur van de kerk.

Goed, dan nu de kerk van San Giovanni Battista. De vroege geschiedenis van de kerk is slecht gedocumenteerd. Waarschijnlijk was de kerk onderdeel van een afgesloten complex waar ook de oude Duomo van Gubbio stond. Deze was gewijd aan Marianus en Jacobus (Mariano e Giacomo in het Italiaans), twee Numidische martelaren uit de derde eeuw. Aan het einde van de twaalfde eeuw werd de kathedraal naar een hoger terras verplaatst, en ongeveer een eeuw later werd de kerk van San Giovanni vermoedelijk herbouwd. Het is deze kerk met Romaanse en Gotische elementen uit de late dertiende en vroege veertiende eeuw die we ook vandaag de dag nog kunnen bewonderen. Daarbij moet wel worden toegegeven dat ‘bewonderen’ misschien niet helemaal de juiste term is. Zowel het exterieur als het interieur van het gebouw zijn namelijk niet echt interessant.

De kerk heeft een zeer eenvoudige gevel en het roosvenster is niet eens origineel: dat werd pas geïnstalleerd toen de kerk aan het begin van de twintigste eeuw werd gerestaureerd. Ook het interieur van de kerk is tamelijk eenvoudig. Zoals zoveel kerken in Gubbio is de San Giovanni Battista eenbeukig. Het gebouw heeft een open dak en de meeste muren zijn witgekalkt. Hier en daar hangen wat grotendeels oninteressante schilderijen. Omdat Johannes de Doper (San Giovanni Battista) natuurlijk in één adem genoemd wordt met het sacrament van de doop, vinden we aan de rechterzijde van de kerk een grote kapel met een doopvont. De decoraties in de kapel dateren hoofdzakelijk van de negentiende eeuw.

Beschadigde fresco’s uit de kerk.

Direct rechts van de hoofdingang vindt men de oudste kunst in de kerk. Hier zien we twee beschadigde fresco’s van een anonieme schilder uit de veertiende of vijftiende eeuw. Het linker fresco is een afbeelding van Sint Catharina van Alexandrië met haar bekende rad. De tekst in het onderste gedeelte van het fresco (overigens nauwelijks leesbaar) bevestigt haar identiteit. Op het fresco rechts staan de Madonna en het Kind met een vrouwelijke heilige. Volgens een doorgaans betrouwbare bron gaat het wederom om Sint Catharina. Merk op dat er boven deze vrouwelijke heilige nog een vierde persoon te zien is. Waarschijnlijk is het Christus, hetgeen betekent dat het fresco het zogenaamde Mystieke Huwelijk tussen de twee toont (zie Rome: Santa Maria della Consolazione voor een ander voorbeeld). Het is niet ondenkbaar dat er achter de witte pleisterlaag op de muren nog meer laatmiddeleeuwse fresco’s verscholen gaan. Gegeven de slechte staat waarin de in deze bijdrage besproken fresco’s verkeren, durf ik echter niet te speculeren over de staat van eventuele andere fresco’s…