Kerk van Santa Maria delle Carceri.
Naast het eerder besproken kasteel van Prato stond vroeger een naargeestige gevangenis.[1] Op 6 juli 1484 zou hier een wonder hebben plaatsgevonden. Op de muur van de gevangenis was een fresco geschilderd van een Madonna met Kind. Een jongetje van acht zag hoe de Madonna plotseling tot leven kwam, het Kind aanbad en huilde. Nadat zich nog meer wonderen hadden voorgedaan besloot het stadsbestuur van Prato tot de bouw van een kerk bij de gevangenis. Dat zou de Santa Maria delle Carceri worden, de Onze-Lieve-Vrouwe van de Kerkers dus. Die kerkers zijn allang niet meer te zien, maar de kerk staat er nog steeds. Het mooie gebouw in de vorm van een Grieks kruis is een werk van de Florentijnse architect Giuliano da Sangallo (ca. 1445-1516). Florence was sinds 1351 feitelijk de baas in Prato. Het was dan ook de heerser over Florence, Lorenzo de’ Medici, die de opdracht aan zijn favoriete bouwmeester verstrekte.
De Santa Maria delle Carceri werd tussen 1486 en 1495 gebouwd. De kerk zou zijn gebaseerd op de Cappella Pazzi, een door Filippo Brunelleschi ontworpen kapel naast de kerk van Santa Croce in Florence. In 1495 was overigens alleen nog maar het interieur van de kerk voltooid. Werk aan de externe decoraties werd voortgezet, maar in 1506 gestaakt. Uiteindelijk zou een deel van het exterieur helemaal niet meer worden gedecoreerd, terwijl pas eind negentiende eeuw het bovenste gedeelte van de gevel aan de westzijde werd toegevoegd. Voor deze decoraties werd uiteraard gebruikgemaakt van twee in Prato zeer populaire steensoorten: groen marmer (marmo verde di Prato of serpentino) en pietra alberese. Die laatste steensoort kan na verloop van tijd bruin worden, maar de verkleuring valt bij de Santa Maria delle Carceri eigenlijk wel mee. Bij bijvoorbeeld de Duomo of de kerk van San Francesco is het in elk geval veel erger. De klokkentoren van de kerk werd in de achttiende eeuw toegevoegd. Deze werd tussen 1777 en 1780 in neoclassicistische stijl gebouwd door Giuseppe Valentini (1752-1833).
Castello dell’Imperatore en kerk van Santa Maria delle Carceri.
Interieur van de kerk.
Raam van Ghirlandaio.
Dankzij haar vorm van een Grieks kruis is de Santa Maria delle Carceri een perfect symmetrisch gebouw. De hoogtepunten binnen zijn de werken van Domenico Ghirlandaio (1449-1494) en Andrea della Robbia (1435-1525). De eerstgenoemde was vooral bekend als schilder, maar ontwierp ook glas-in-loodramen. De vier glas-in-loodramen in de armen van de Santa Maria delle Carceri worden aan hem toegeschreven en op 1491 gedateerd. Ze stellen de Visitatie, Annunciatie, Geboorte van Christus en Tenhemelopneming voor. Andrea della Robbia maakte rond dezelfde tijd voor de kerk vier medaillons van geglazuurde terracotta. Daarop zijn de vier evangelisten te zien. De medaillons zijn bevestigd op de pendentieven van de koepel, die inderdaad grote gelijkenissen met die van de Pazzi-kapel in Florence vertoont. Op het hoofdaltaar staat het ingelijste fresco van de Madonna met het Kind uit de veertiende eeuw. Zij worden geflankeerd door de heiligen Leonardus van Noblat en Stefanus. Het fresco is, gelet op het religieuze belang ervan, uiteraard bewaard gebleven, in tegenstelling tot de verschrikkelijke gevangenis. Gelukkig maar.
Medaillons met de evangelisten Johannes (links) en Marcus (rechts).
Bronnen: reisgids van Dorling Kindersley over Florence en Toscane, het Italiaanse Wikipedia en de website Città di Prato.
Noot
[1] Deze werd ‘Le Stinche’ genoemd. De naam heeft niets met ‘stinken’ te maken, al zal het er zeker gestonken hebben. ‘Le Stinche’ betekent ‘de schenen’, maar ik heb niet kunnen achterhalen waar de naam vandaan komt. Florence had ook een gevangenis met deze naam. Niccolò Machiavelli zat daar kort gevangen.