Spilimbergo (deel 2)

Na een uitstekende lunch keerden we terug naar de Piazza Garibaldi voor het tweede deel van ons bezoek aan het sympathieke Spilimbergo. Vanaf de Piazza wandelden we richting de kerk van San Giovanni dei Battuti. Deze kerk dateert van de veertiende eeuw. Ze werd in 1346 gebouwd en in 1361 gewijd aan Johannes de Doper. De Battuti waren een lekenbroederschap die aan zelfkastijding deden. Dit verklaart hun naam: de ‘geslagenen’.

De klokkentoren uit 1487 contrasteert nogal scherp met de Barokke gevel van de kerk en lijkt bovendien wat aan de hoge kant voor het bescheiden gebouw. Het interieur van de San Giovanni is net als de gevel in Barokstijl uitgevoerd. De plafondfresco’s dateren van 1746. Ze werden gemaakt door de tamelijk onbekende schilder Giuseppe Buzzi en zijn gebaseerd op schetsen van de grote Giambattista Tiepolo (1696-1770). Veel interessanter is het fresco dat onderdeel is van de marmeren aedicula achter het altaar. Het dateert van de vijftiende eeuw, stelt de Kruisiging van Christus voor en werd gemaakt door un pittore d’oltralpe. Met deze ‘schilder van over de Alpen’ wordt ongetwijfeld gedoeld op een Duitse meester. Waarschijnlijk was het fresco ooit groter: aan de randen lijken de figuren afgesneden te zijn.

Iets verder naar het zuiden staat de grotere kerk van Santi Giuseppe e Pantaleone. Ook deze kerk is verbonden met de al genoemde Battuti. Ze dateert van 1326 of 1327 en is mede gewijd aan Sint Pantaleon, die voordat hij omstreeks 305 de marteldood stierf de lijfarts van de Romeinse keizer Galerius (293-311) zou zijn geweest. De wijding aan Sint Jozef (San Giuseppe) dateert van veel later, namelijk van een restauratie in 1959-1961. In het interieur vinden we enkele vijftiende-eeuwse fresco’s. Ze zijn niet van hoge kwaliteit en doorgaans tamelijk beschadigd. Nog vrijwel geheel intact is een fresco van Sint Christofoor die met Christus op zijn schouders de rivier oversteekt.

Het pronkstuk van de kerk zijn de vijftiende-eeuwse koorbanken van de hand van Marco Cozzi (ca. 1420-na 1485), een beeldhouwer uit Vicenza van wie we eerder al koorbanken in Venetië hebben gezien. De banken komen oorspronkelijk uit de Duomo van Spilimbergo en staan hier pas sinds de genoemde restauratie van 1959-1961. Cozzi’s koorbanken werden tussen 1475 en 1477 vervaardigd. Het zijn er 24 in totaal en ze zijn prachtig gedecoreerd met zowel ‘gewoon’ als ingelegd houtsnijwerk. In het midden staat een lessenaar, eveneens zeer fraai uitgevoerd.

Na ons bezoek aan de kerk liepen we richting het oosten. We volgden de Via Roma en verlieten via de Torre Occidentale de binnenstad. Op deze toren is aan de buitenzijde een gevleugelde leeuw geschilderd, een zichtbare herinnering aan de tijd dat Spilimbergo onder Venetiaans gezag viel (sinds 1420). Aan de Piazza San Rocco konden we een blik werpen op de gelijknamige melkwitte kerk met een opvallende gevel. De kerk was helaas gesloten, maar op de bordjes stond onze volgende bestemming al aangegeven: de Scuola Mosaicisti del Friuli, de beroemde mozaïekschool van Spilimbergo waar getalenteerde kunstenaars worden opgeleid tot maker of restaurateur van mozaïeken. De school werd in 1922 opgericht en vierde dus in de zomer van 2022, toen wij Spilimbergo bezochten, haar honderdste verjaardag.

Doorgaans is het mogelijk de school te bezoeken en de mozaïekmakers live aan het werk te zien. Wij bezochten Spilimbergo echter op een zaterdag, met als gevolg dat we alleen in de tuin van het complex konden rondwandelen. Daar was gelukkig genoeg te zien. Zeer knap was een replica in mozaïek van het beroemde schilderij Guernica van Pablo Picasso (1881-1973) uit 1937. Ook vinden we in de tuin een replica in mozaïek van Le vin du monde, een wandtapijt van de Franse kunstenaar Jean Lurçat (1892-1966).

Als laatste beklommen we een heuvel ten noorden van het Castello van Spilimbergo waarop het Palazzo di Sopra is gebouwd. Dit zestiende-eeuwse ‘Paleis van Boven’ dateert van de Venetiaanse tijd en is dus weer versierd met een fresco van de Leeuw van de Heilige Marcus. Het gebouw dient thans als gemeentehuis van Spilimbergo en was in het weekend niet te bezoeken. Net ten noorden van het palazzo bevindt zich echter een uitkijkpunt dat een schitterend uitzicht over de omgeving rondom het stadje biedt. Onder andere San Daniele del Friuli (beroemd om zijn ham) en Clauzetto zijn zeer goed te zien. Onder aan de heuvel staat het Santuario Beata Vergine Maria della Mercede. Fraai van buiten, maar waarschijnlijk vrijwel altijd gesloten.

Bronnen

• Bradt Travel Guide, Friuli Venezia Giulia (2019), p. 205-209;
• SPILIMBERGO (Pn), Chiesa di San Giovanni dei Battuti. – Archeocarta del Friuli Venezia Giulia (archeocartafvg.it);
• SPILIMBERGO (PN). Chiesa dei Santi Giuseppe e Pantaleone e annesso convento. – Archeocarta del Friuli Venezia Giulia (archeocartafvg.it)