Hemelvaart (detail) – Lorenzo d’Alessandro.
Ik weet niet meer precies hoe we van het bestaan van dit kleine oratorium aan de hoofdweg door Pergola op de hoogte kwamen. Het werd niet genoemd in onze reisgids, dus we zullen het ergens op het internet hebben gevonden. Onze eerste poging er binnen te geraken liep op niets uit: de deur in de onooglijke gevel zat potdicht. Omdat het oratorium ook genoemd wordt op de website van het Museo dei Bronzi Dorati in Pergola, besloten we tijdens ons bezoek aan dat museum te vragen of de staf ons wellicht kon helpen het Oratorio dell’Ascensione binnen te komen. De eerste medewerkster moest ons teleurstellen: het oratorium zou niet open zijn die dag. Zo snel gaven we het echter niet op. Bij het museum hoort de voormalige kerk van San Giacomo, en daar troffen we een andere medewerkster aan, die ons volgaarne wilde meenemen naar het oratorium. En zo trokken we met een kleine groep naar het minieme gebouwtje toe.
Het oratorium werd in de vijftiende eeuw gebouwd door de Confraternita del Santissimo Crocifisso. Hoewel het doorgaans een oratorium en ook wel een kapel wordt genoemd, was het oorspronkelijk een heiligdom met drie muren en een open voorkant. Pelgrims en reizigers konden er gewoon binnenlopen, hetgeen verklaart waarom er nogal wat teksten in de fresco’s zijn gekrast. Het grote fresco op de achterwand stelt de Hemelvaart van Christus voor en gaf het gebouw zijn naam, Oratorio dell’Ascensione. Op het fresco staat Christus centraal, met duidelijke verwondingen aan zijn handen, voeten en zij. Hij is omringd door de Maagd Maria en de twaalf apostelen. De figuren in de lucht zijn de profeten Henoch en Elia. Volgens Genesis 5:23-24 werd Henoch op 365-jarige leeftijd door God weggenomen, terwijl 2 Koningen 2:11 stelt dat Elia in een stormwind werd meegevoerd naar de hemel. Beide gebeurtenissen kunnen als voorlopers van de Hemelvaart van Christus worden gezien. Uiterst links op het fresco staat Sint Secundus, de beschermheilige van Pergola. Deze martelaar uit de derde of vierde eeuw moet niet verward worden met Secundus van Asti. De figuur uiterst rechts is Sint Sebastiaan.
Hemelvaart – Lorenzo d’Alessandro.
Het buitengewoon kleurrijke fresco werd ooit toegeschreven aan de beroemde schilder Rafaël (1483-1520). Eerlijk gezegd verbaasde me dat een beetje, want het is weliswaar mooi, maar de kwaliteit van het werk van de grote meester uit Urbino haalt het nu ook weer niet. Tegenwoordig gaan deskundigen ervan uit dat het fresco werd geschilderd door Lorenzo d’Alessandro uit San Severino. Hij werd ergens tussen 1445 en 1455 geboren in dit stadje in de Marche. Als zijn sterfjaar wordt afwisselend 1501 en 1503 genoemd. Het fresco van de Hemelvaart vermeldt onder Sint Sebastiaan de naam van de opdrachtgever, een zekere Joannes de Oculi. Ook stond hier een jaartal, waarvan de cijfers ‘148’ bewaard zijn gebleven. Deskundigen veronderstellen dat het fresco tussen 1483 en 1489 op de achterwand verscheen.
Hemelvaart (detail).
Hemelvaart (detail).
Hemelvaart (detail).
Sint Secundus.
De fresco’s op de rechterwand zijn van recentere datum. Ze kwamen waarschijnlijk in het eerste decennium van de zestiende eeuw tot stand en stellen een Annunciatie (boven), een Drie-eenheid en een Madonna met Kind voor. De maker van het fresco is onbekend. Ooit werd het toegeschreven aan Bernardino di Mariotto (ca. 1475-1566) uit Perugia, maar tegenwoordig vermeldt het informatiebordje in het oratorium de mysterieuze Maestro del Palazzolo als de maker. Diens naam is natuurlijk afgeleid van de plek waar hij schilderde, het Oratorio dell’Ascensione al Palazzolo, maar wie of wat het Palazzolo was, is onduidelijk. Een palazzolo is een klein palazzo, en er is wel verondersteld dat de naam verwijst naar het gebouw waarin de podestà van Pergola zetelde. Dat gebouw stond naar alle waarschijnlijkheid echter veel meer in het centrum van het stadje. Volgens een andere theorie was Palazzolo de bijnaam van de boer die de landerijen van de Confraternita del Santissimo Crocifisso bewerkte en naast het oratorium woonde.
Fresco’s van de Maestro del Palazzolo.
Hoewel de fresco’s op de rechterwand niet van briljante kwaliteit zijn, zijn ze tenminste bewaard gebleven. Dat geldt niet voor de fresco’s op de linkerwand, die geheel verdwenen zijn. Ongetwijfeld hebben de elementen hier mede de hand in gehad, want het oratorium was als gezegd lange tijd open aan de voorzijde. Op het gewelf van het oratorium waren de vier evangelisten geschilderd, van wie er twee nog over zijn: Marcus en Johannes.
Johannes de Evangelist.
Meer lezen: Oratorio dell’ascensione al Palazzolo – Museo dei BRONZI DORATI e della Città di Pergola