Binnen de gemengde constitutie van de Romeinse Republiek zag de Griekse geschiedschrijver Polybius (ca. 203-120 BCE), die lange tijd in Rome zelf verbleef, de consuls als het monarchale element, de Senaat als het aristocratische element en het volk met zijn volkstribunen als het democratische element.[1] Zolang de drie elementen elkaar…
In de late zesde eeuw voor onze jaartelling verruilden de Romeinen hun monarchale regeringsvorm voor een republikeinse. In de eeuw die volgde, werd het bestuur van deze Romeinse Republiek gedomineerd door de klasse van de patriciërs, de oorspronkelijke Romeinse adel die al in de Koningstijd de belangrijkste civiele en religieuze…
Hoewel de Romeinen ook met andere volkeren het nodige te stellen hadden, waren gedurende de gehele vijfde eeuw BCE de Volsci en de Aequi hun gevaarlijkste vijanden. Beide volkeren woonden oorspronkelijk in het hoogland van de Apennijnen. In het laatste kwart van de zesde eeuw BCE daalden ze echter af…
Tijdens de late Koningstijd was Rome de dominante macht in Latium geworden. Kort nadat de laatste koning was verdreven kon de stad, in 509 BCE, een verdrag met Carthago in Noord-Afrika sluiten. Aan het einde van de zesde en het begin van de vijfde eeuw BCE kalfde de macht van…
De Standenstrijd van de Vroege Republiek was in feite geen conflict tussen patriciërs en plebejers: het was een conflict tussen patriciërs en de elite onder de plebejers enerzijds en een conflict tussen die twee groepen samen en de lagere klassen onder de plebejers anderzijds. Waar de patriciërs een monopolie op…
Tegen het einde van de zesde eeuw voor onze jaartelling schaften de Romeinen het koningschap af. De precieze omstandigheden waaronder dat gebeurde, zullen wel nooit duidelijk worden. Dat woede over een schanddaad van de zoon van de laatste koning de reden was, is erg onwaarschijnlijk. Dat deze laatste koning werd…
De term ‘filibusteren’ verwijst naar politici die in het parlement eindeloze redevoeringen houden. Ze praten over allerhande onderwerp die eigenlijk niet ter zake doen, met als enige doel te voorkomen dat het debat kan worden gesloten en een stemming kan plaatsvinden. Voor zover ik weet, moeten we voor de oudste…
Positieve actie ten behoeve van minderheden of politiek achtergestelden is geen modern fenomeen. Ook in de Oudheid bestond het al. In de vierde eeuw BCE werd in de Romeinse Republiek een vorm van positieve actie geïntroduceerd. Dat gebeurde na een buitengewoon verhit debat. ‘Positieve discriminatie’ was toentertijd net zo controversieel…
Ergens rond het jaar 509 BCE vervingen de Romeinen hun monarchale regeringsvorm voor een republikeinse. Deze verandering werd niet ingegeven door een revolutie en het zou nog onjuister zijn haar te zien als een etnisch conflict tussen de Etruskische ‘overheersers’ en inheemse Romeinen die genoeg hadden van hun ‘bezetters’. Zoals…
Het is een historisch feit dat Rome ruim een eeuw lang door Etruskische koningen werd geregeerd. Zij drukten hun stempel op de stad met de aanleg van drainagewerken en de bouw van tempels en stadsmuren. Ook op bestuurlijk niveau lieten ze hun sporen na door de invoering van de census…
Al in de Oudheid was er discussie over de herkomst van de Etrusken, een volk dat door de Romeinen Tusci of Etrusci werd genoemd en door de Grieken Tyrrhenoi.[1] Volgens de meeste auteurs waren de Etrusken eigenlijk Lydiërs die op enig moment van Klein-Azië naar Italië waren gemigreerd. Zij volgden…
Een Romein die ten tijde van de Late Republiek of in de Keizertijd leefde, kon weten dat zijn stad ooit door koningen was geregeerd. De opperpriester of pontifex maximus maakte gebruik van de Regia, een gebouw op het Forum dat ooit de residentie van de koningen moest zijn geweest. Er…
Volgens de overlevering werd Rome gesticht op 21 april 753 BCE, het jaar 1 Ab Urbe Condita. Op 21 april vierden de Romeinen de stichting tijdens het feest van de Parilia. Oorspronkelijk had dit feest echter weinig te maken met de stichting van de stad: het was het feest van…
De nieuwe keizer Carus – de naam betekent ‘Geliefd’ – stuurde zijn oudste zoon Carinus naar Gallië en nam zijn jongste zoon Numerianus mee op veldtocht in het Oosten tegen de Perzen. Waarschijnlijk was Carus’ voorganger Probus al bezig geweest met het plannen van een offensief tegen de aartsvijand van…
Marcus Aurelius Probus was zonder enige twijfel een zeer succesvolle generaal. Volgens Aurelius Victor was hij “bijna een tweede Hannibal vanwege zijn grote kennis van oorlogsvoering en zijn veelzijdige training van de soldaten en het weerbaar maken van de jonge rekruten”.[1] Gedurende het grootste gedeelte van zijn regering vocht de…
Marcus Claudius Tacitus mag dan een oude man zijn geweest, hij beschikte nog over een flinke dosis energie. De nieuwe keizer bestrafte direct enkele van de soldaten die betrokken waren geweest bij de dood van zijn voorganger Aurelianus. Mucapor werd doodgemarteld, maar een aantal samenzweerders wist kennelijk te ontsnappen, want…
Nu Zenobia was verslagen en gevangen was genomen, kon Aurelianus zich richten op de enig overgebleven rebel in het Westen, Tetricus, heerser over het zogenaamde ‘Gallische Rijk’ (de naam is een moderne vinding). Begin 274 raakte het leger van Aurelianus slaags met dat van Tetricus in de buurt van Durocatalaunum…
Het was nog steeds het jaar 271 toen Aurelianus, op weg naar het Oosten voor de confrontatie met Zenobia, gevechten leverde met plunderende stammen die weer eens door de Donaugrens heen gebroken waren. De niet bijster betrouwbare Historia Augusta spreekt van veldtochten in Illyricum (een generieke term voor de Balkan)…
Claudius Gothicus werd opgevolgd door zijn broer Quintillus. De Senaat accepteerde hem als de nieuwe Augustus, maar in die dagen had de Senaat maar weinig echte macht. Quintillus regeerde net lang genoeg om eigen munten te laten slaan, maar het leger was niet blij met de keuze van de Senaat…
Marcus Aurelius Claudius was al in de vijftig toen hij tot Augustus werd uitgeroepen. Volgens Aurelius Victor had de stervende Gallienus Claudius – die zich ten tijde van de moord in Ticinum (Pavia) bevond – tot zijn opvolger benoemd. Deze bewering is niet per definitie onzinnig, maar het is wel…