In de koffiekamer van de Eerste Kamer aan het Binnenhof in Den Haag hangt sinds 1963 een meer dan twee meter hoog schilderij van een onbekende krijgsman. Ook de schilder van het grote doek is onbekend. We weten niet meer dan dat het waarschijnlijk in de eerste helft van de zeventiende eeuw is geschilderd in Italië of Spanje, zo meldt kunsthistorica Marion Bolten in het in 2014 door de Eerste Kamer uitgegeven boek Huis van de Senaat (zie hier voor de pocketversie). De onbekendheid met het schilderij blijft wringen. Wie helpt er mee meer duidelijkheid te verkrijgen over de afgebeelde krijgsman en de schilder die hem heeft vereeuwigd?
Als het schilderij, zoals wordt aangenomen, is vervaardigd in Italië of Spanje, is het niet onredelijk te veronderstellen dat de krijgsman een Italiaan of Spanjaard is. Te zien is dat de man een kuras en een kniebroek draagt. Boven zijn kuras steekt een elegante kraag uit. De krijgsman houdt een hoed met pluimen in zijn rechterhand en draagt een zwaard op zijn linkerheup. In zijn linkerhand houdt hij een steekwapen vast. Dit is vermoedelijk een korte piek, ook wel bekend als een sponton, die werd gedragen door (onder)officieren. De krijgsman is dan ook geen gewoon soldaat. De helm van de krijgsman ligt links voor hem op de grond. Ook de helm is voorzien van een forse pluim. De krijgsman is afgebeeld tegen een tamelijk donkere en vage architectonische achtergrond.
Een historicus die de Eerste Kamer recentelijk bezocht, merkte op dat het schilderij hem deed denken aan het werk van de Spaanse schilder Diego Velázquez (1599-1660). Velázquez is onder meer bekend van zijn portret van Paus Innocentius X. Iedere informatie die kan helpen bij het vaststellen van de identiteit van de krijgsman en de schilder is zeer welkom, zodat in een eventuele volgende editie van Huis van de Senaat dit mysterie opgehelderd kan worden. Reacties kunnen hieronder worden achtergelaten. De Gouden Tip die leidt tot de identiteit van de schilder en/of de krijgsman zal worden beloond met een luxe exemplaar van Huis van de Senaat!
[An English version of this post can be found here]
Toevoeging:
Op verzoek een afbeelding van de sponton:
Sponton.
Pingback:Who am I? – Corvinus
De grote ogen en het kleine baardje deden mij denken aan Hendrik van Brederode. Ook de haargroei komt wel overeen.
Op eigentijdse afbeeldingen heeft Hendrik wel eens wat meer baard op de kaken, maar wat heeft de schilder weggelaten?
Ik weet ook niet welke haarkleur Hendrik had. Deze is wel erg zwart.
Het ophangen van dit portret zou dan wel eens een stil protest zijn tegen de enorme rol die Willem van Oranje krijgt toegedicht. Hendrik was toch wel echt een van de eerste en een van de fanatiekste verzetsstrijders.
Maar eigenlijk weet ik te weinig van de technische gegevens van het schilderij en van de afkomst om echt uitsluitsel te geven. Het blijft bij een suggestie.
Hartelijke groet,
Jos Venner
bossu.
volgens mij is het de graaf van bossu (of boussu). ik kan van alles over de man gaan uitleggen, maar handiger is het om direct door te verwijzen naar zijn lemma in wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Maximiliaan_van_H%C3%A9nin-Li%C3%A9tard
zeer van harte gegroet,
jan van de ven
Even wat aanvullende informatie:
– de afmetingen van het schilderij zijn 216 bij 135 centimeter. Het is dus echt een groot doek.
– bij een eerdere datering is gesuggereerd dat het doek tussen 1600 en 1649 vervaardigd zou kunnen zijn.
– een geraadpleegde deskundige heeft gesuggereerd dat het werk ook van een Vlaamse schilder afkomstig zou kunnen zijn.
Veel dank voor de suggesties van Hendrik van Brederode en de Graaf van Boussu. Ik vermoed echter, afgaande op andere afbeeldingen van deze heren, dat de krijgsman op het schilderij iemand anders is.
Heb je een close up van beide zwaarden en de tekst die midden-rechts op de muur lijkt te staan?
Een close-up van de sponton (de korte piek) is toegevoegd. Ik zal kijken of ik meer close-ups van andere onderdelen van het schilderij kan maken. Het zwaard bevindt zich grotendeels achter de rug van de edelman. Op het tweede plaatje zie je op de linkerheup van de man (dus rechts op het schilderij) de handgreep en de pommel. Het uiteinde van de kling zie je vervolgens aan de andere kant onder de veren van de hoed.
Ik vrees dat er geen tekst op het schilderij staat. Wij hebben ook vaak gedacht een tekst op het spoor te zijn, maar bij nadere beschouwing bleek dat dan gewoon een versiering of zelfs niet meer dan een veeg verf te zijn.
Een zoektocht via het Historisch Nieuwsblad heeft helaas ook niets opgeleverd. Wel kwam een aardige suggestie van historicus Han van der Horst binnen: hij meende dat de geportretteerde kapitein Alatriste had kunnen zijn, de hoofdpersoon in de romanreeks van de Spaanse auteur Arturo Pérez-Reverte. Natuurlijk is Alatriste een fantasiefiguur, maar hij hád het inderdaad kunnen zijn. Spanjaard (maar geen edelman), actief in Vlaanderen (en bij het beleg van Breda) en de periode 1600-1649 klopt ook. Wie de film met Viggo Mortensen kent, ziet beslist de nodige gelijkenissen. Maar hij is het dus niet. We zoeken geduldig verder.
Voor de liefhebber: https://en.wikipedia.org/wiki/Captain_Alatriste
Dit is toch wel vreemd;
wist niemand in 1963 wie dit was of waarom ze dit schilderij ophingen?
Of waar het vandaan kwam?
Staat er niets ergens in een archief hierover?
Er is veel gereageerd op de tweet van de Eerste Kamer van gisteren:
https://twitter.com/EersteKamer/status/931505187432353792
Iedereen hartelijk bedankt voor de goede suggesties. Velázquez en Van Dyck gaan we verder (laten) onderzoeken. Ook de geschiedenis van het schilderij vóór 1963 proberen we verder uit te diepen. Hopelijk binnenkort een update! Tot die tijd blijven nieuwe suggesties zeer welkom.