In het oude Rome konden burgers die zich misdroegen van de censors een aantekening bij hun naam krijgen, een nota censoria. Dat kon dan weer leiden tot sancties. Sinds de publicatie van de nieuwe Canon van Nederland heeft ook Nederlands bekendste admiraal Michiel de Ruyter (1607-1676) een dergelijke aantekening bij…
De hier besproken dubbelbiografie van Maerten en Cornelis Tromp, vader en zoon, is alweer meer dan vijftien jaar oud. Het boek, geschreven door maritiem historicus Ronald Prud’homme van Reine, kwam in 2001 uit en is waarschijnlijk alleen nog maar als tweedehands exemplaar verkrijgbaar. De vraag kan dan ook gesteld worden…
Maritiem historicus Ronald Prud’homme van Reine schreef met Zeehelden (2005) een kort, maar informatief boek over de zeeheldencultus die in de zeventiende eeuw ontstond. Daarbij trekt hij een parallel met hedendaagse sportidolen en popsterren. Het boek biedt een goede introductie op de organisatie van de marine van de Republiek en…
De laatste aflevering van De Gouden Eeuw gaat over het einde van het sprookje. De Republiek raakt vanaf het laatste kwart van de zeventiende eeuw haar dominante positie op het gebied van handel, kunst, wetenschap en oorlogsvoering langzaamaan kwijt. Andere staten nemen die positie over, in het bijzonder Engeland, met…
De twaalfde aflevering van De Gouden Eeuw speelt zich af na de Vrede van Munster in 1648. De oorlog met Spanje is afgelopen, de Republiek is eindelijk erkend als soevereine mogendheid. De jaren daarvoor had de Republiek een oorlogseconomie gehad, die nu moest worden afgebouwd. In vredestijd gelden immers andere…
Aflevering nummer elf van De Gouden Eeuw staat in het teken van de opkomst van de moderne natuurwetenschappen, niet ten onrechte gekwalificeerd als de belangrijkste erfenis van deze eeuw van goud. Niet langer werd wijsheid gevonden door enkel boeken te lezen, maar vooral door zelf te gaan onderzoeken en waar…
De tiende aflevering van De Gouden Eeuw staat geheel in het teken van een volgens velen typisch Nederlandse waarde: tolerantie, en dan vooral op religieus gebied. De aflevering maakt echter duidelijk dat, hoewel er in de Republiek inderdaad een relatief grote mate van tolerantie was die vele religieuze vluchtelingen van…
In aflevering negen van De Gouden Eeuw staat de kunsthandel centraal. Een hoofdrol is weggelegd voor de hedendaagse kunsthandelaar Jan Six jr. (1978), oftewel Jan Six nummer elf.[1] Stamvader van het geslacht-Six is de zeventiende-eeuwse Amsterdamse textielhandelaar Jan Six (1618-1700). Six werd onderdeel van het Amsterdamse establishment door zijn huwelijk…
Waar de vorige aflevering van De Gouden Eeuw zich richtte op de handel en wandel van de nieuwe rijken van die tijd, staat de achtste aflevering van de serie geheel in het teken van de nieuwe armen. Een van die armen is de Deense Elsje Christiaens (ca. 1646-1664), de ‘arme…
De zevende aflevering van De Gouden Eeuw richt zich op de nieuwe rijken van die tijd, de mensen die voor het eerst geld als water konden uitgeven. Wat deden ze met dat geld, hoe vermaakten ze zich en wat vonden anderen van hun gedrag? De aflevering licht het toe aan…
Met het devies ‘God schiep de wereld, maar de Nederlanders maakten hun eigen land’ gaat de zesde aflevering van de Gouden Eeuw in op stadsuitbreiding en het typisch Nederlandse verschijnsel van de polders. In het kader van de stadsuitbreiding wordt de casus van Amsterdam besproken, in de zeventiende eeuw een…
De vijfde aflevering van De Gouden Eeuw neemt ons mee naar de wereld van peper, nootmuskaat, foelie en kruidnagelen, de Wereld van de VOC. Het is meteen de meest confronterende aflevering van de hele serie, waarin duidelijk wordt dat de VOC-mentaliteit niet alleen het over grenzen heen kijken inhield[1], maar…
“Op ‘t eerste gezicht is de Oostzeehandel veel minder spectaculair en exotisch dan de VOC, maar de handel op de Oostzee is wel veel belangrijker en winstgevender.” Met deze klaroenstoot wordt de vierde aflevering van de Gouden Eeuw op de website van de NPO aangekondigd. Een hoewel de stelling in…
In de derde aflevering van de Gouden Eeuw staat landsadvocaat[1] Johan van Oldenbarnevelt (1547-1619) centraal. “De Obama van die dagen”, aldus premier (en historicus) Mark Rutte, die ook geen enkele moeite heeft om de terechtstelling van de grote staatsman op 13 mei 1619 als ‘moord’ te kwalificeren. Het conflict tussen…
De tweede aflevering van de Gouden Eeuw neemt ons mee naar Leiden en de jaarlijkse viering van Leids Ontzet. In oktober 1573 sloegen de Spanjaarden het beleg voor de Sleutelstad op. De stad doorstond dit beleg tamelijk goed, en de Spanjaarden werden in maart van het volgende jaar gedwongen het…
Bijna vijf jaar geleden begon de NPO met het uitzenden van een dertiendelige serie over de Gouden Eeuw. De zeventiende eeuw was een eeuw met vele facetten: enorme welvaart, maar ook ontstellende armoede. Tolerantie, maar ook haat en fundamentalisme. Belangrijke ontwikkelingen in handel, wetenschap en kunst, maar ook oorlog in…
Het hier besproken boek van historicus Luc Panhuysen (1962) is een dubbelbiografie over enerzijds stadhouder-koning Willem III (1650-1702), Prins van Oranje, en anderzijds koning Lodewijk XIV van Frankrijk (1638-1715), de Zonnekoning. Het boek is omvangrijk (bijna 600 pagina’s) en gedetailleerd, maar leest door de vlotte pen van de auteur en…
Deze literaire thriller van antropoloog Jeroen Windmeijer (1969) zou je in feite kunnen omschrijven als ‘De Da Vinci Code in Leiden’. De overeenkomsten met het bekende (en beruchte) boek van Dan Brown uit 2003 zijn groot. Een wat sullige geleerde (Peter de Haan) en een sterke vrouw aan zijn zijde…
Ik groeide op in de zeeheldenbuurt van een Noord-Hollandse forensengemeente. De straat achter ons huis heette de Piet Heinlaan. Met de naam van deze admiraal was ik dus al vroeg bekend. Dat hij tijdens de Tachtigjarige Oorlog de Zilvervloot had veroverd leerde ik dankzij het onovertroffen Van Nul tot Nu,…
Deze spannende film over het leven van zeeheld Michiel de Ruyter (1607-1676) van regisseur Roel Reiné verscheen in 2015. De film moet het hebben van de prachtige beelden, de uitstekende muziek van de Canadese componist Trevor Morris, het prima acteerwerk van de hoofdrolspelers en last but not least: de zeer…
