In een eerdere bijdrage heb ik besproken hoe Bibracte (Mont-Beuvray) ongeveer een eeuw lang de belangrijkste versterkte stad (oppidum) van de Gallische stam van de Aedui was. Tussen grofweg 20 BCE en 10 CE werd Bibracte echter verlaten. Inwoners vertrokken naar een nieuwe stad, het door de Romeinen gestichte Augustodunum,…
Het oude Bibracte was een belangrijke versterkte nederzetting (oppidum) van de Gallische stam van de Aedui. Volgens de Romeinse veldheer Gaius Julius Caesar was het hun grootste en welvarendste stad.[1] Deze stad was gelegen op de meer dan achthonderd meter hoge Mont-Beuvray. Wie daar tegenwoordig rondloopt, snapt direct waarom de…
Na zijn nederlaag bij Beneventum was koning Pyrrhus van Epirus teruggekeerd naar zijn koninkrijk, om enkele jaren later roemloos te sterven in de straten van Argos op de Peloponnesos. Het vertrek van Pyrrhus stelde de Romeinen in staat hun verovering van Zuid-Italië af te ronden. Daarmee kwam heel het gebied…
Voordat koning Pyrrhus van Epirus naar Sicilië was overgestoken zou hij aan een moordaanslag zijn ontsnapt. Volgens zijn biograaf Plutarchus had de lijfarts van de koning de Romeinen aangeboden zijn heer te vergiftigen in ruil voor een royale beloning. De nieuwe consul voor 278 BCE Gaius Fabricius Luscinus had met…
Koning Pyrrhus van Epirus had zich na zijn mislukte poging de Romeinen tot een vredesovereenkomst te brengen teruggetrokken naar Campania. Daar had hij zijn winterkwartieren opgeslagen. Eind 280 BCE of begin 279 BCE kreeg hij bezoek van een Romeinse diplomatieke delegatie. Deze zware delegatie bestond uit drie voormalige consuls.[1] Gaius…
Pyrrhus van Epirus wordt doorgaans tot de grootste veldheren van de klassieke Oudheid gerekend. Als het lot het anders had gewild, was hij echter al op jonge leeftijd gestorven. Pyrrhus was in 319 BCE geboren als zoon van koning Aiakides van Epirus. Twee jaar later waren de Molossiërs, een van…
Rome was goed uit de Derde Samnitische oorlog gekomen. Samnium was voorlopig onderworpen en de Romeinse macht strekte zich uit tot in Lucania en Apulia. In het noorden waren de Etruskische stadstaten onder het Romeinse juk gebracht en dankzij de stichting van de Latijnse kolonie Narnia hadden de Romeinen ook…
Trieste stond in de Oudheid bekend als Tergeste. Het is niet helemaal duidelijk wie de oorspronkelijke inwoners waren. Misschien behoorden ze tot de Histri of de Keltische Carni, maar het is ook mogelijk dat ze Veneti waren. In elk geval lijkt de naam Tergeste (Terg-este) de Venetische hypothese te ondersteunen,…
In de zomer van 2017 bezochten we Aquileia, ooit een bruisende Romeinse stad met misschien wel meer dan 100.000 inwoners. De Romeinse dichter Ausonius (ca. 310-395) zette de stad in de vierde eeuw nog op de negende plaats van belangrijkste steden van het Romeinse Rijk. Die vierde eeuw was een…
In juli van het jaar 335 vierde Constantijn zijn Tricennalia, dat wil zeggen zijn dertigjarig regeringsjubileum. Uiteraard vonden de festiviteiten ter gelegenheid van dit jubileum plaats in zijn nieuw hoofdstad Constantinopel. Constantijn was de langstzittende Romeinse keizer sinds de grote Augustus. Pas in de vijfde eeuw zouden aanzienlijk zwakkere keizers…
In 327 was Constantijn ongeveer 55 jaar. Naar de toenmalige maatstaven was de keizer een oude man. Constantijn had veel om tevreden over te zijn. Het Romeinse Rijk was verenigd onder zijn leiding en de introductie van een nieuwe gouden munt enkele jaren terug, de solidus, was een groot economisch…
Het jaar 326 had een feestjaar voor keizer Constantijn moeten worden. Zijn laatst overgebleven rivaal Licinius was dood, het Romeinse Rijk was weer verenigd onder één keizer en ook de eenheid binnen de christelijke kerk was dankzij het Concilie van Nicaea voorlopig hersteld. Constantijn had al in juli 325 zijn…
In de lente van 324 waren Constantijn en Licinius allebei klaar voor oorlog. Constantijn had volgens Zosimus een leger van 120.000 infanteristen en 10.000 ruiters verzameld, Licinius bijna 150.000 infanteristen en 15.000 ruiters.[1] Deze aantallen doen denken aan de strijd bij Lugdunum tussen Septimius Severus en Clodius Albinus in het…
Ten tijde van de Romeinse Republiek was de Senaat bij tijd en wijle het machtigste orgaan van de staat geweest. Tijdens het Principaat was die macht sterk afgenomen, om tijdens het Dominaat en de regering van Diocletianus volkomen marginaal te worden. Constantijn blies de Senaat echter nieuw leven in na…
In februari van het jaar 313 ontmoetten Constantijn en Licinius elkaar in Mediolanum (Milaan) in Noord-Italië. Daar bezegelden beide mannen hun bondgenootschap, dat feitelijk al sinds 311 bestond. Licinius trad in het huwelijk met Constantia, de christelijke halfzuster van Constantijn. Verder spraken de keizers af dat Constantijn over het westelijke…
Op papier was Galerius de senior augustus binnen de Tetrarchie. Zijn precieze leeftijd kennen we niet, maar begin 311 was hij ruim in de vijftig. De oude keizer was een wrak geworden, misschien als gevolg van darmkanker. Zo interpreteren moderne historici althans de buitengewoon onsmakelijke beschrijvingen van zijn ziekte die…
Op papier was de Tetrarchie een goed idee geweest: twee senior keizers (augusti) en twee junior keizers (caesares) regeren in goede harmonie over het enorme Romeinse Rijk. Na het aftreden van Diocletianus, de ontwerper van het systeem, en zijn medekeizer Maximianus in 305 leek ook de opvolging goed te gaan.…
Na de viering van zijn Vicennalia was Diocletianus naar Ravenna vertrokken. De keizer was nu in de zestig en tobde met zijn gezondheid. Niettemin nam hij begin 304 voor de negende keer het consulaat op zich, samen met Maximianus, die dat voor de achtste keer deed. Diocletianus wist waarschijnlijk dat…
Diocletianus noemde zichzelf dominus et deus, maar tegen het einde van zijn carrière als keizer bleek overduidelijk dat hij niet almachtig was. De vijand die onverslaanbaar bleek te zijn, was inflatie. Ook al weet de keizer deze inflatie vooral aan de hebzucht van verdorven individuen, deze was toch echt deels…
In de hier besproken periode leek de Crisis van de Derde Eeuw iets uit het verre verleden. De Tetrarchie functioneerde naar behoren en de vier keizers van het Romeinse Rijk behaalden belangrijke overwinningen op alle fronten. Opstanden werden neergeslagen, rebellenleiders uitgeschakeld en na aanvankelijke tegenslagen werd ook de erfvijand van…