Siena: San Francesco

De San Francesco.

Deze kerk in Siena was gemakkelijk te zien, maar moeilijk te vinden. Ik had haar al gespot toen ik boven op de Facciatone stond, het uiteinde van het onvoltooide schip van de kathedraal van Siena. Het bleek echter veel lastiger te zijn om de kerk ook daadwerkelijk te vinden. We raakten onderweg verdwaald in de kronkelende straatjes van Siena, wat overigens helemaal niet onplezierig was. Uiteindelijk kwamen we toch uit bij de San Francesco, de kerk van de Franciscanen.

Geschiedenis van de kerk

Leden van de Orde der Franciscanen kwamen kort na 1226, het jaar van de dood van hun stichter Sint Franciscus van Assisi, in Siena aan. Tussen 1228 en 1255 verrees hun eerste kerk op deze plek. Deze Romaanse kerk werd tussen 1326 en 1475 uitgebreid en verbouwd in de Gotische stijl.

Sint Bernardinus predikt – Sano di Pietro.

Een grote brand in 1655 legde het interieur van de kerk in de as. Na enkele halfbakken pogingen de kerk te restaureren, werd pas in 1885 een echt renovatieprogramma gelanceerd, dat zeven jaar later werd afgerond. De huidige Neogotische façade werd tussen 1894 en 1913 toegevoegd. De oude façade met stukken wit en groen marmer werd bij die gelegenheid verwijderd.

In het Museum van de Duomo in Siena hangt een schilderij van Sano di Pietro (1406-1481), geschilderd in de jaren 1440, waarop de Franciscaanse missionaris Sint Bernardinus te zien is terwijl hij preekt op het plein voor de San Francesco. Uit dit schilderij kunnen we afleiden dat de oude façade nooit de hele voorgevel van de kerk heeft bedekt. Het gedeelte boven het portaal werd simpelweg onversierd gelaten. Eveneens zichtbaar op het schilderij is de oude klokkentoren. De huidige toren werd gebouwd tussen 1763 en 1765.

Interieur

De San Francesco is een grote, nogal lege kerk, wat gedeeltelijk het gevolg is van de brand van 1655. De kerk is eenbeukig en werd gebouwd in de vorm van een Tau-kruis: er is geen echt sanctuarium en het dwarsschip bevindt zich aan het einde van het schip, waardoor een T ontstaat. Het Tau-kruis werd een van de symbolen van Franciscus zelf. Aan het einde van het schip vinden we de belangrijkste kapel, de Cappella Maggiore. Deze heeft een prachtig gebrandschilderd raam. Het is gemaakt door een kunstenaar uit München in Duitsland en hier geplaatst in 1889. Het raam toont Paus Honorius III die de Regel van Sint Franciscus goedkeurt, een gebeurtenis die in 1223 plaatsvond.

Interieur van de kerk.

De meeste decoraties in de kerk zijn niet bijster interessant. Aan de linkerkant staan enkele tweederangs werken van kunstenaars als Pietro da Cortona (1596-1669) en Jacopo Zucchi (ca. 1542-1596). De beste kunstwerken vindt men in de acht kapellen aan weerszijden van de Capella Maggiore, vier aan de linkerkant en vier aan de rechterkant. Veel van deze kunstwerken bevonden zich oorspronkelijk in de kapittelzaal van het klooster bij de kerk, wat waarschijnlijk ook hun redding is geweest. Als ze in de kerk hadden gehangen waren ze vrijwel zeker beschadigd of verloren gegaan tijdens de brand van 1655. Nu werden ze in 1852 teruggevonden achter een laag pleisterwerk. Het genoemde klooster werd in de vijftiende eeuw gebouwd en in 1518 uitgebreid. Het is nu onderdeel van de Universiteit van Siena.

Martelaarschap van de Franciscanen – Ambrogio Lorenzetti.

Martelaarschap van de Franciscanen (detail) – Ambrogio Lorenzetti.

Paus Bonifatius VIII en Lodewijk van Toulouse – Ambrogio Lorenzetti.

In een van de kapellen aan de linkerkant kunnen we twee fresco’s van Ambrogio Lorenzetti (ca. 1290-1348) bewonderen. Een ervan toont het Martelaarschap van Franciscaanse missionarissen. Het fresco behandelt een historische gebeurtenis en verwijst waarschijnlijk naar de terechtstelling van vijf missionarissen in Marokko in 1220. Het andere fresco toont de toekomstige heilige Lodewijk van Toulouse (1274-1297) die afscheid neemt van Paus Bonifatius VIII (1294-1303. Zie de afbeeldingen hierboven. Ambrogio’s oudere broer Pietro (ca. 1280/85-1348) schilderde een fresco van de Kruisiging, te vinden in de kapel direct links van de Cappella Maggiore. Het fresco werd in 1336-1337 gemaakt. We hebben al eerder werk van Pietro gezien in de Santa Maria della Pieve in Arezzo. Ook was hij actief in Assisi. In de kerk vinden we tevens fresco’s van de hand van Andrea Vanni (ca. 1330/33-1414) en Jacopo di Mino del Pellicciaio (gestorven ca. 1396).

Kruisiging – Pietro Lorenzetti.

Het Italiaanse Wikipedia heeft een uitgebreider artikel over de kerk, dat als basis voor mijn eigen bijdrage diende.

Bijgewerkt 30 maart 2024.