Ferrara: Palazzo dei Diamanti

Palazzo dei Diamanti.

Het Palazzo dei Diamanti is verreweg het meest in het oog springende gebouw in heel Ferrara. De noordelijke en oostelijke gevel van het palazzo bestaan uit meer dan 8.000 piramidevormige blokken roze en wit marmer. De punten van de piramiden wijzen ofwel naar boven, ofwel recht vooruit, ofwel naar beneden. Zo reflecteren ze het licht en creëren ze tamelijk spectaculaire visuele effecten. Omdat de duizenden marmerblokken op diamanten lijken, staat het gebouw bekend als het Paleis van de Diamanten. Het palazzo is een ontwerp van Biagio Rossetti (ca. 1447-1516), de hofarchitect van de familie d’Este. De bouw ervan was onderdeel van de Addizione Erculea, de stadsuitbreiding waartoe Ercole I d’Este, Hertog van Ferrara van 1471 tot 1505, de opdracht gaf. De opdracht voor het stadspaleis kwam van Sigismondo d’Este (1433-1507), de jongere broer van de Hertog. De bouw begon in 1493 en werd in 1503 afgerond.

Tegenwoordig huisvest het Palazzo dei Diamanti de Pinacoteca Nazionale en de Galleria d’Arte Moderna. In deze bijdrage zal ik kort stilstaan bij het eerstgenoemde museum, dat mijn wederhelft en ik in juli 2017 bezochten. De Pinacoteca Nazionale werd in 1836 geopend. De galerij richt zich hoofdzakelijk op de schilderkunst in Ferrara en de Emilia Romagna tussen de dertiende en de zeventiende eeuw. Omdat het museum niet zo groot is, kunnen bezoekers op hun gemak door de zalen struinen en alle schilderijen die daar hangen ontdekken. Enkele van de interessantste werken hangen in een grote zaal in het centrale gedeelte van het palazzo. Hier worden verschillende fresco’s tentoongesteld die afkomstig zijn uit kerken in Ferrara die zijn afgebroken.

Binnen in de Pinacoteca.

Droom van de Maagd – Simone dei Crocifissi.

De fresco’s zijn losgemaakt van hun oorspronkelijke ondergrond en overgezet naar duurzamer materiaal. Men ziet onder meer een fresco uit de veertiende eeuw dat wordt toegeschreven aan Serafino de Serafini (ca. 1323-1393). Het onderwerp is de Triomf van Sint Augustus (afbeelding hierboven, links). Het fresco bevond zich oorspronkelijk in de kerk van Sant’Andrea, afgebroken in 1969, en werd op een paneel overgezet. Nog ouder zijn de fresco’s van de zogenaamde Meester van San Bartolo, waarop voorstellingen van het Hemelse Jeruzalem, het College van de Apostelen en verhalen over het leven van de heilige te zien zijn (San Bartolo = Sint Bartholomeus, de apostel die levend gevild werd; afbeelding hierboven, rechts). De fresco’s bevonden zich oorspronkelijk in de abdij van San Bartolo en werden in 1973 naar de Pinacoteca Nazionale overgebracht. Ze werden tussen 1260 en 1294 geschilderd. In dezelfde ruimte staat een groot fresco van de Hemelvaart, eveneens van de Meester van San Bartolo, en hangen vier afzonderlijke fresco’s met de evangelisten (afbeelding hierboven, midden).

Van de middeleeuwse kunst die wordt tentoongesteld vond ik vooral werken als de Droom van de Maagd van de schilder Simone di Filippo uit Bologna erg mooi. Hij werd ook wel Simone dei Crocifissi (ca. 1330-1399) genoemd omdat hij erg goed crucifixen kon schilderen. De Droom van de Maagd is echter geen crucifix, althans niet in de gebruikelijke zin van het woord. Het gaat om een kunstig gevormde paneelschildering waarop de slapende Maagd als de wortel van de Levensboom fungeert. De stam van boom lijkt uit de buik van de Maagd te groeien en Christus is vastgenageld aan de takken van de boom. In de top van de boom heeft een moederpelikaan haar nest gemaakt. Ze pikt zichzelf in de borst om de drie kuikens in het nest met haar eigen bloed te voeden. Het paneel bevond zich oorspronkelijk in het Corpus Domini-klooster in Ferrara.

Sint Lodewijk van Toulouse – Michele Pannonio.

Eveneens interessant zijn twee paneelschilderingen van Franciscaanse heiligen, Sint Lodewijk van Toulouse (1274-1297) en Sint Bernardinus van Siena (1380-1444). De laatstgenoemde is op deze website al veelvuldig aan de orde gekomen (hier, hier en hier) en de eerstgenoemde kennen we ook al. Sint Lodewijk was een telg uit het Franse koningshuis, het Huis van Anjou. Zijn vader, Karel II, was de Koning van Napels. Toen zijn oudere broer in 1295 overleed, werd Lodewijk de troonopvolger, maar hij koos voor een geestelijke roeping. Begin 1297 werd hij tot Bisschop van Toulouse gewijd, maar hij stierf al een paar maanden later. Lodewijk was pas 23. Slechts twintig jaar later, in 1317, werd hij door de Franse Paus Johannes XXII (1316-1334) heilig verklaard. Zijn portret in de Pinacoteca, waarop hij ten voeten uit is geschilderd, is een werk van Michele Pannonio (gestorven ca. 1464), een Hongaarse schilder die in het Italië van de vijftiende eeuw actief was. Het schilderij toont ons een jongeman in Franciscaanse habijt, met een bisschopsmijter en de Franse fleur-de-lis op zijn mantel.

Dood van de Maagd – Vittore Carpaccio.

Een van de hoogtepunten in het museum is de Dood van de Maagd van de Venetiaanse schilder Vittore Carpaccio (ca. 1465-1525 of 1526). Zijn Morte della Vergine is een groot schilderij: het meet zo’n 242 bij 147 centimeter. Het was waarschijnlijk bedoeld voor het hoogaltaar van de kerk van Santa Maria in Vado, maar we weten niet wie de opdracht gaf om het te maken en waarom. Voor zijn schilderij gebruikte Carpaccio de traditionele iconografie van de dormitio Virginis, de Slaap (i.e. Dood) van de Maagd. Op het onderste gedeelte van het schilderij zien we hoe Maria opgebaard ligt, omringd door de apostelen. Op de achtergrond staan verschillende gebouwen met torens. Deze lijken sterk op islamitische minaretten, vooral de toren links, die bovenop zelfs een halvemaanvormig object heeft. Op het bovenste gedeelte van het schilderij zien we Christus. Hij zit in een curieuze mandorla die bestaat uit hoofden van putti. Vóór hem verschijnt een naakte Maagd met haar handen gevouwen. Carpaccio schilderde dit werk in 1508. Het kan zeker tot de hoogtepunten in het museum worden gerekend.

De beroemdste zestiende-eeuwse schilder uit Ferrara is zonder meer Benvenuto Tisi (ca. 1481-1559), beter bekend als Il Garofalo. De Pinacoteca lijkt bijzonder trots op hem te zijn en heeft een groot deel van het museum aan zijn kleurrijke oeuvre gewijd. Hoewel hij maar korte tijd in Rome samenwerkte met de veel beroemdere Rafaël (1483-1520) – áls dat al het geval was – werd Il Garofalo zeker beïnvloed door de stijl van deze meester. Hij was een productieve schilder die gedurende zijn lange leven vele werken afleverde. In 1550 ging zijn zicht echter hard achteruit en de laatste jaren van zijn leven was Il Garofalo volledig blind. De Pinacoteca verschaft de bezoeker veel informatie over deze ‘Rafaël van Ferrara’. Vooral zijn Opwekking van Lazarus en Kruisvinding (zie hieronder) zijn bijzonder goed.

Opwekking van Lazarus en Kruisvinding – Il Garofalo.

Meer informatie over het Palazzo dei Diamanti en de Pinacoteca vindt u hier en hier.

4 Comments:

  1. Pingback:Ferrara: Palazzo dei Diamanti – – Corvinus –

  2. Pingback:Ferrara: De Duomo – – Corvinus –

  3. Pingback:Rome: Palazzo Doria Pamphilj – – Corvinus –

  4. Pingback:Rome: San Paolo dentro le Mura – – Corvinus –

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.