De sof van Sinterklaas

sintDoor alle verhitte discussies over het al dan niet racistische karakter van Zwarte Piet lijkt de aandacht wel erg te worden afgeleid van hoofdpersoon Sinterklaas zelf. In dit verband kan ook worden verwezen naar de APV van de gemeente Deventer, die een heus Sinterklaasverbod kent. Artikel 5:38 van deze APV verbiedt onder meer het “op of aan de weg of zichtbaar vanaf de weg, in of op een voer- of vaartuig, geheel of gedeeltelijk vermomd of verkleed als Sinterklaas, op te treden of zich te bevinden”. Gelukkig mag je je volgens het tweede lid van genoemd artikel wel verkleed als de Sint over straat verplaatsen op weg naar “een niet openbaar aangekondigde, kleinschalige en niet-commerciële Sinterklaasviering, tenzij die Sinterklaasviering als een openbaar optreden beschouwd moet worden”. En op grond van het derde lid kan de burgemeester ook nog ontheffing van het Sinterklaasverbod geven.

Het Sinterklaasverbod wordt door de toelichting gekwalificeerd als een echte “Deventer bepaling”, dus eentje die je niet in de model-APV van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) aantreft. De toelichting maakt duidelijk dat het zeker niet de bedoeling is dat de Goedheiligman stilletjes Deventer voorbij rijdt. Integendeel, de burgemeester verleent jaarlijks een ontheffing en wijst het tijdstip van de intocht aan, dat altijd 5 december schijnt te zijn. Voor de ratio van het verbod moeten we bijna 100 jaar terug in de tijd. Deventer werd toen verscheurd door een hevige strijd tussen rivaliserende Sinterklaasverenigingen. Die hielden elk hun eigen intocht en kwamen elkaar dan nog wel eens tegen op straat. Men kan zich voorstellen wat het met de tere kinderzieltjes doet als drie Sinten uit tegengestelde richting de straat in komen rijden met een stel potige Pieten in hun kielzog. De gemeenteraad van Deventer stelde daarom in 1919 het Sinterklaasverbod in.

450px-flag_of_amsterdam-svgBinnenlands Bestuur meldde in 2004 dat Deventer waarschijnlijk de enige Nederlandse gemeente met een Sinterklaasverbod is, maar dat de Goede Sint er tot diep in de jaren 60 verstandig aan deed zwaar orthodox-christelijke gemeenten te mijden. De Vriend van ieder Kind schijnt zelfs in Staphorst ooit gearresteerd te zijn. We moeten de oorzaak van deze weerstand vermoedelijk zoeken in de zeer katholieke uitstraling van de Sint, met een vrij prominent kruis op zijn bisschopsmijter. Dat kruis zorgde vrij recent nog voor problemen bij de Sinterklaasviering in Antwerpen en Amsterdam, waar men bewust voor een ‘geloofsneutrale’ Sint opteerde. In Amsterdam, momenteel het epicentrum van het verzet tegen Zwarte Piet, werd het kruis op de mijter vervangen door de drie Andreaskruizen uit het wapen van Amsterdam. Het merkwaardige aan deze beslissing is dat de Andreaskruisen ook een religieuze herkomst hebben, en wel een christelijke. Ze verwijzen immers – in het geval van Amsterdam dus zelfs driemaal – naar het kruis waaraan de apostel Andreas, de broer van Petrus, zou zijn gestorven.

Dat was niet alleen de organisatoren, maar ook de Tweede Kamerleden Koppejan en Schinkelshoek (CDA) blijkbaar even ontgaan, want die laatsten stelden in 2009 schriftelijke vragen aan de regering over het “angstvallig verbergen van de christelijke herkomst van Sint Nicolaas”. In haar antwoorden scheerde de regering op humoristische wijze langs de randen van de scheiding tussen kerk en staat. Zij deelde de vragenstellers mede dat het Sinterklaasfeest toch niet geheel christelijk kon zijn. Zwarte Pieten, de schimmel, pepernoten of de stoomboot stonden immers niet in de Bijbel. De antwoorden werden afgesloten met de constatering dat de regering geen rechtsgrond heeft om zich met de versierselen op de mijter of tabberd van de Goedheiligman te bemoeien. Het zou toch ook wat al te gek zijn als we voor het behoud van een feest als Sinterklaas van de regering afhankelijk waren.

Dit artikel verscheen in 2013 op het weblog Publiekrecht & Politiek.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.