Santa Caterina a Magnanapoli.
De naam van de kerk van Santa Caterina a Magnanapoli is nogal een tongbreker. Bovendien is niet duidelijk waar het Magnanapoli-gedeelte op slaat. Hoewel de naam lijkt te verwijzen naar de Campaanse stad Napoli, kan het net zo goed gaan om de verbastering van een woord dat er sterk op leek (zoals Rotterdammers het Marconiplein doorgaans het Macaroniplein noemen). De kerk is in elk geval gewijd aan een heilige die afkomstig was uit een Toscaans stadje, namelijk Catharina van Siena (1347-1380). Daar werd ze geboren in een gezin van 25 kinderen. Ze werd in 1461 heilig verklaard, in 1970 tot Kerkleraar uitgeroepen en daarnaast benoemd tot beschermheilige van Rome (1866), Italië (1939) en Europa (1999). Haar lichaam rust in de kerk van Santa Maria sopra Minerva in Rome, maar haar hoofd is naar Siena teruggebracht. De aan haar gewijde en hier besproken kerk staat aan een druk plein, de Largo Magnanapoli. De kerk heeft een van de schilderachtigste achtergronden in Rome. Ze werd namelijk gebouwd naast de dertiende-eeuwse Torre delle Milizie, die zomaar voor haar klokkentoren door zou kunnen gaan. De echte klokkentoren bevindt zich echter achter het kerkgebouw.
Geschiedenis
Catharina van Siena was een tertiaris van de Dominicaner Orde. Haar volgelingen in Rome maakten oorspronkelijk gebruik van een kapel, die eind zestiende eeuw te klein voor hun gemeenschap werd geacht. Met pauselijke steun werd een oud fort van de familie Conti gekocht dat zich op deze plek bevond. Carlo Maderno (1556-1629) maakte een ontwerp voor een kerk die hier moest verrijzen, en tussen 1608 en 1613 werd er ook gebouwd. Om onduidelijke redenen kwam de bouw vervolgens stil te liggen, waarna de tertiarissen zich richtten op uitbreiding van hun klooster en in 1619 de genoemde Torre delle Milizie van de Conti’s kochten. Van die toren werd beweerd dat keizer Nero hem gebruikt had om de grote brand in Rome van het jaar 64 gade te slaan. Er zijn twee redenen om dit verhaal als onzinnig terzijde te schuiven. In de eerste plaats was Nero ten tijde van de brand in Antium en in de tweede plaats werd de toren als gezegd pas in de Middeleeuwen gebouwd.
Interieur van de kerk.
In 1628 ging de bouw van de kerk verder, vanaf de dood van Maderno in 1629 onder leiding van Giovanni Battista Soria (1581-1651). In 1640 werd de kerk gewijd, maar het werk aan het interieur werd pas het jaar daarop voltooid. De tertiarissen werden in 1872 uit hun klooster getrapt door de Italiaanse overheid. Twee jaar daarvoor hadden Italiaanse troepen de stad Rome ingenomen en de paus naar het Vaticaan verdreven. Aan kloosters en kloosterorden had de seculiere Italiaanse regering duidelijk geen behoefte meer. Het klooster van Santa Caterina a Magnanapoli werd omgevormd tot een militaire kazerne. Het plein voor de kerk werd verlaagd, zodat er voortaan trappen nodig waren om de ingang te bereiken (de oude situatie is op deze prent goed te zien). Tussen 1913 en 1924 werd het klooster vervolgens afgebroken, zodat alleen de kerk zelf overbleef. Die werd in 1929 – hetzelfde jaar dat de Italiaanse staat en de paus vrede sloten met het Verdrag van Lateranen – toegekend aan een militaire vicaris. Thans is de kerk de zetel van het Italiaans militair ordinariaat. Ze heeft dus een nauwe band met het Italiaanse leger.
Hoogaltaar.
Bezienswaardigheden
De gevel van het gebouw lijkt erg hoog en smal, maar dat komt vooral omdat, als gezegd, het plein voor de kerk juist verlaagd is. Spectaculaire decoraties zult u niet aantreffen op de gevel. Alle vlakken waarin versieringen geschilderd of bevestigd hadden kunnen worden zijn (bewust?) leeg gelaten. Dat geldt voor de vierkante vlakken boven de bogen, de nissen en de tondo in het driehoekige fronton. In de loggia staan links en rechts grote beelden van Domenico de’ Rossi (1659-1730). Ze stellen Sint Dominicus en Sint Catharina voor. Dominicus de Guzmán (1170-1221) was natuurlijk de stichter van de Orde van de Dominicanen, Catharina was een tertiaris van deze orde.
Plafondfresco van Luigi Garzi.
De Santa Caterina is eenbeukig en heeft aan beide zijden drie kapellen. Het Barokke interieur van de kerk uit de zeventiende en achttiende eeuw is zeer fraai. De mooiste decoraties zijn te vinden in het koor, waar we boven het hoogaltaar een reliëf van de Extase van Sint Catharina van Melchiorre Cafà (1636-1667) kunnen bewonderen (zie de foto hierboven). De jonggestorven Cafà was afkomstig van het eiland Malta, net als de eveneens in Rome actieve architect Carlo Gimach (1651-1730; zie Rome: Sant’Anastasia). Het reliëf van de Extase wordt geflankeerd door twee andere reliëfs die werden gemaakt door Pietro Bracci (1700-1773). De reliëfs stellen Dominicaanse heiligen voor, te weten de tertiaris Rosa van Lima (1586-1617) en de priores Agnes van Montepulciano (1268-1317). Het hoogaltaar werd ontworpen door Carlo Marchionni (1702-1786) en gebouwd een jaar na zijn dood.
Van hoge kwaliteit is ook het plafondfresco, dat in de periode 1700-1712 werd geschilderd door Luigi Garzi (1638-1721), een schilder uit Pistoia. Het stelt de Apotheose van Catharina voor. De heilige zit op een wolk en is gekleed het stemmige zwart en wit van de Dominicanen. Een vrouw in fleurig rood en blauw steekt een hand naar haar uit. Zij is de Maagd Maria. Achter Catharina en Maria zien we verschillende heiligen. Dat zijn links Johannes de Evangelist en Dominicus en rechts Maria Magdalena en Catharina van Alexandrië (zie haar rad), naar wie Catharina van Siena ongetwijfeld vernoemd is. Boven hen op een andere wolk en omringd door engelen en putti is Jezus Christus te zien. Het fresco wekt de indruk van een vrolijke chaos. Let ook op de engel links beneden. Hij zit met zijn rug naar ons toe en bespeelt een snaarinstrument. Het loont de moeite om het plafondfresco eens goed te bestuderen. De tijd die u daarvoor nodig heeft, hoeft u toch niet te besteden aan de zijkapellen, want de kunst die daar hangt, is niet heel erg interessant.
Meer lezen: Churches of Rome Wiki.