De Biblioteca Palatina in Parma is een heel bijzondere plek. Dat bleek wel tijdens de aflevering The Art of the Feast van de BBC-serie Italy Unpacked. Presentator en chef-kok Giorgio Locatelli diepte in deze aflevering een kookboek uit de bibliotheek op dat in 1680 werd geschreven door Carlo Nascia, een kok die oorspronkelijk uit Palermo afkomstig was. Nascia diende lange tijd als chef-kok van Ranuccio II Farnese (1646-1694), hertog van Parma en Piacenza. Zijn handgeschreven kookboek was op dat moment net gerestaureerd dankzij de inspanningen van een kook- en eetclub van enthousiaste vrouwen. Locatelli maakte vervolgens met hen een van de recepten uit Li quattro banchetti destinati per le quattro stagioni dell’anno klaar.
De geschiedenis van de Biblioteca Palatina gaat terug tot 1761. In dat jaar werd de bibliotheek gesticht door hertog Filips van Bourbon (1748-1765). Zijn broer Karel was eerst hertog van Parma en Piacenza geweest, maar was in 1734 koning van Napels geworden. Bij die gelegenheid had hij een groot deel van de kunstwerken in Parma en Piacenza naar Napels laten overbrengen (zie Piacenza: Palazzo Farnese). Hetzelfde gold voor de collectie boeken die de familie Farnese aangelegd. Toen Filips jaren later aan de macht kwam, kon hij qua kunst en kennis dus helemaal overnieuw beginnen.
Filips was echter prima tegen deze lastige taak opgewassen. Hij stichtte een nieuwe hertogelijke kunstgalerij, die zou uitgroeien tot de Galleria Nazionale, en tevens een nieuwe bibliotheek. Twee mannen speelden een belangrijke rol bij het vroege succes van deze bibliotheek. De eerste was Guillaume du Tillot (1711-1774), de liberale en door de Verlichting geïnspireerde eerste minister van Filips. De andere was de monnik Paolo Maria Paciaudi (1710-1785) uit Turijn, die de eerste bibliothecaris werd. Dankzij zijn enorme netwerk kon hij de hand leggen op duizenden boeken en manuscripten.
De officiële opening van de Biblioteca Palatina vond plaats in mei 1769. Hertog Filips van Bourbon maakte dat helaas niet meer mee: hij was toen al gestorven en opgevolgd door zijn zoon Ferdinand van Bourbon (1765-1802). Deze was getrouwd met aartshertogin Maria Amalia van Oostenrijk. Haar broer, keizer Jozef II, was bij de opening aanwezig. De collectie van de bibliotheek is sindsdien enorm gegroeid, al gingen er in 1944 zo’n 21.000 werken verloren als gevolg van geallieerde bombardementen.
Tegenwoordig bezit de Biblioteca Palatina meer dan 700.000 boeken. In de prachtige zalen, die vrij toegankelijk zijn voor het publiek, heb ik veel interessante werken mogen aanschouwen. Om enkele voorbeelden te geven, op de planken waren onder meer Naturalis Historia van Plinius de Oudere, de Codex Theodosianus en werken van de geschiedschrijvers Livius, Polybius, Tacitus, Cassius Dio en Ammianus Marcellinus te bewonderen. Uiteraard alleen van een afstandje, want aanraken is niet toegestaan. De bibliotheek bezit tevens het verzamelde werk van Erasmus in elf delen. Een bezoek aan de Biblioteca Palatina is zeer aan te raden, zeker in combinatie met een bezoek aan de Galleria Nazionale en het Teatro Farnese.
Meer lezen: website Palazzo della Pilotta.