Sante Flora e Lucilla.
Op een zonnige ochtend in april van dit jaar bezocht ik de voormalige abdij (badia) van Flora en Lucilla in Arezzo. Ik had de kerk van de abdij praktisch voor mezelf, want afgezien van een deskundige die het befaamde fresco van San Lorenzo van Bartolomeo della Gatta aan het restaureren was, was er niemand. Helaas betekende dat ook dat er weinig licht in de kerk was, wat jammer is, want er is genoeg te zien.
Flora en Lucilla zijn twee tamelijk obscure martelaressen. Het waren volgens de overlevering Romeinse zussen die in de derde eeuw de marteldood zouden zijn gestorven. Hun overblijfselen kwamen vervolgens in Ostia terecht. In de negende eeuw wist bisschop Giovanni van Arezzo de hand te leggen op de relikwieën. Deze kwamen terecht bij Benedictijnen die een abdij stichtten bij Torrita di Olmo, ten zuidwesten van Arezzo. De monniken moesten zich begin dertiende eeuw op last van het stadsbestuur in de stad vestigen. Hun kleine kerk binnen de stadsmuren werd vanaf 1278 vervangen door een grotere Gotische kerk, terwijl het naastgelegen klooster van 1315 dateert. Dit klooster werd vanaf 1489 door Giuliano da Maiano (ca. 1432-1490) vervangen door een klooster in Renaissancestijl.
Interieur van de kerk.
De huidige kerk van Sante Flora e Lucilla is grotendeels het resultaat van een ingrijpende verbouwing die in 1564 begon. Dit project werd geleid door de befaamde architect, schilder en kunsthistoricus Giorgio Vasari (1511-1574), die zelf afkomstig was uit Arezzo. Als gevolg van de verbouwing werd de kerk aanzienlijk vergroot. Dit is goed te zien aan de nogal asymmetrische gevel. Links ziet men de uitbreiding, iets rechts van het midden nog elementen van de Gotische kerk, namelijk een portaal en een Gotisch raam. Overigens heeft de gevel er niet altijd zo uitgezien. De Gotische elementen kwamen pas bij een restauratie in 1914 weer tevoorschijn. Daarvoor was – naar ik aanneem – de gehele gevel bepleisterd en vormde ze veel meer een eenheid. Aan de achterzijde van de kerk zien we nog de klokkentoren, gebouwd tussen 1649 en 1711.
Aangezien Vasari zo’n zware stempel op de kerk drukte, is het weinig verrassend dat we binnen een aantal werken van zijn hand aantreffen. De schilderingen van het hoogaltaar (1551-1563) zijn van Vasari en dat geldt ook voor de zogenaamde Pala Albergotti (1567) aan de rechterzijde. Overigens komen beide werken oorspronkelijk uit de kerk van Santa Maria della Pieve elders in Arezzo. Dit was de parochiekerk van de familie Vasari en de grote architect en zijn vrouw werden daar ook begraven. Pas in 1865 werden de genoemde werken naar de Sante Flora e Lucilla overgebracht. De centrale voorstelling op het hoogaltaar is de roeping van Petrus en Andreas door Christus. Deze voorstelling wordt geflankeerd door de heiligen Donatus (bisschop en beschermheilige van Arezzo) en Stefanus (links) en Paulus en Joris (rechts). Op de Pala Albergotti staan de Tenhemelopneming en de Kroning van de Maagd centraal.
Hoogaltaar – Giorgio Vasari.
Zoals reeds vermeld werd het fresco van San Lorenzo van Bartolomeo della Gatta (1448-1502) uit 1476 net gerestaureerd toen ik de kerk bezocht. Een goede foto ziet u hier. Het fresco moet ooit onderdeel zijn geweest van een veel grotere frescocyclus, maar hiervan is niets bewaard gebleven. De kerk bezit verder twee crucifixen die de moeite waard zijn. Het eerste crucifix werd beschilderd door Segna di Bonaventura (ca. 1280-1331) en dateert van 1319. Segna was een leerling of navolger van Duccio di Buoninsegna. Het tweede crucifix is bijna twee eeuwen jonger. Het dateert van het begin van de zestiende eeuw en werd gemaakt door Baccio da Montelupo (1469-1523). Aan de linkerkant van de kerk vond ik vooral een schilderij van Marco Mazzaroppi (1550-1620) interessant. Op de voorgrond schilderde Mazzaroppi Sint Benedictus en zijn zuster Scholastica, op de achtergrond de beroemde abdij van Montecassino.
Crucifixen van Segna di Bonaventura en Baccio da Montelupo.
Het interessantste kunstwerk in de kerk is zonder meer een op doek geschilderde imitatiekoepel van Andrea Pozzo (1642-1709). Pozzo was een Jezuïet, maar ook een schilder en architect. Voor de kerk van Sant’Ignazio di Loyola in Rome schilderde hij een soortgelijk doek met nepkoepel. Het doek in Rome is wel veel groter dan dat in Arezzo, maar de Sant’Ignazio di Loyola is dan ook een stuk groter dan de Sante Flora e Lucilla.
Imitatiekoepel van Andrea Pozzo.
Meer lezen: Badia delle Sante Flora e Lucilla | Discover Arezzo