Vercelli: San Cristoforo

San Cristoforo.

Het was de eerste kerk die we in Vercelli bezochten: die van de heilige Christoforus of ‘Christus-drager’. De geschiedenis van de kerk gaat terug tot het midden van de twaalfde eeuw. De huidige kerk werd echter gebouwd in 1515. Ze werd gebruikt door leden van de orde van de Humiliati, de ‘nederigen’. De oorsprong van deze orde is slecht gedocumenteerd, maar ze lijkt in Lombardije te zijn ontstaan en vestigde zich in 1239 ook in Florence (zie Florence: Ognissanti). De leden van de orde waren toegewijd aan armoede, nederigheid en hard werken. Op hun wapenschild stond dan ook het Lam Gods met de spreuk “Humilitas vincit omnia”, “Nederigheid overwint alles”. De Humiliati stonden aanvankelijk in hoog aanzien, maar in de zestiende eeuw namen hun macht en prestige sterk af. In 1571 werd de orde ontbonden op basis van een bul die was uitgevaardigd door Paus Pius V (1566-1572).

De kerk van San Cristoforo ging na de ontbinding van de Humiliati eerst over op de Jezuïeten en vervolgens, in 1581, op de reguliere priesters van de Heilige Paulus, ook bekend als Barnabieten. Zij werden in de tweede helft van de achttiende eeuw opgevolgd door Dominicanen en in 2004 door een clerus van het aartsbisdom Vercelli. De San Cristoforo heeft aan decoraties onder meer een balustrade uit 1730 van Filippo Juvarra (1678-1736) en plafondfresco’s uit 1752-1756 van Francesco Maria Bianchi (1689-1757) en de broers Giacomo Antonio en Antonio Francesco Giovannini. Aan de rechterzijde van de kerk bevindt zich een kapel met daarin een zeventiende-eeuwse reproductie van het Heilige Huis van Loreto, volgens de overlevering het huis waarin de Maagd Maria in het Heilige Land had gewoond (zie Rome: San Salvatore in Lauro en de graftombe van Paus Eugenius IV).

–

Madonna degli aranci – Gaudenzio Ferrari.

De voornaamste reden om deze kerk te bezoeken zijn de fraaie werken van de schilder Gaudenzio Ferrari (ca. 1475-1546), die hij in de periode 1529-1534 maakte. Tot die werken behoort in de eerste plaats het altaarstuk (olieverf op paneel) dat bekendstaat als La Madonna degli aranci, de Madonna van de Sinaasappelen. De naam is onjuist, want op het paneel is een appelboom afgebeeld. Aan de schoonheid van de schildering doet dit echter niets af. De Madonna en het Kind zijn onder de boom afgebeeld, geflankeerd door Sint Christoforus (met een lange staf), Johannes de Doper (met een lammetje), Jozef en Sint Nicolaas van Bari. De figuren in de witte habijten aan de rechterzijde zijn leden van de Humiliati. Op het paneel zijn verder verschillende putti geschilderd, van wie er twee aan de voeten van de Madonna muziek maken. Ze bespelen een viool en een luit.

De andere werken van Gaudenzio Ferrari bevinden zich in het dwarsschip. Daar treffen we rechts de Kapel van de Maddalena aan en links de Kapel van de Beata Vergine. De eerstgenoemde kapel heeft fresco’s uit 1531-1532 over het leven van Maria Magdalena, de tweede fresco’s uit 1533-1534 over het leven van de Maagd Maria. In de laatstgenoemde kapel zien we in vier vakken de Geboorte van de Maagd, het Huwelijk van de Maagd, de Aanbidding van de Herders en de Aanbidding van de Wijzen. Tussen de onderste twee vakken schilderde Ferrari twee knielende edelvrouwen in zwarte kleding, vergezeld van de heiligen Catharina van Siena en Nicolaas van Bari. Daarnaast schilderde Ferrari in de Kapel van de Maddalena een indrukwekkend fresco van de Kruisiging en in de Kapel van de Beata Vergine een al even mooi fresco van de Tenhemelopneming. Om alle details van de fresco’s goed te kunnen zien loont het met een muntje het licht in de kerk aan te zetten.

Kapel van de Beata Vergine.