Asti: San Secondo

San Secondo.

Of Sint Secundus echt bestaan heeft, is onzeker. Volgens de overlevering was hij een Romeinse soldaat die in het jaar 119, tijdens de regering van keizer Hadrianus, in Asti de marteldood stierf vanwege zijn christelijke geloof. Op de plek waar hij werd begraven verrees later een aan hem gewijde kerk. Bovendien werd Secundus de patroonheilige van Asti. De kerk van San Secondo was het eerste gebouw dat wij bezochten tijdens onze trip naar de stad in de zomer van 2023. Dat we de kerk als eerste aandeden, had overigens louter een pragmatische reden: de San Secondo staat op 150 meter van het VVV van Asti.

Geschiedenis

Het is niet precies bekend wanneer de eerste kerk op deze plek gebouwd werd, maar dit moet in elk geval uiterlijk in de negende eeuw zijn gebeurd. De kerk wordt namelijk voor het eerst genoemd in een document uit 880. Deze kerk stond buiten de stadsmuren en was daardoor kwetsbaar voor aanvallen door kwaadwillende figuren. Mede daarom zijn de overblijfselen van Sint Secundus op enig moment naar de kathedraal van Asti overgebracht, die zich binnen de stadsmuren bevond. Waarschijnlijk werden ze pas tijdens het episcopaat van Bruningo (937-964) teruggebracht naar de San Secondo.

Piazza San Secondo.

De San Secondo was een kapittelkerk (collegiata), bestuurd door haar eigen kanunniken en grotendeels onafhankelijk van de bisschop van Asti. In de tweede helft van de dertiende eeuw besloot het kapittel een nieuwe kerk te bouwen. Van de oude kerk resteert alleen nog de lage Romaanse klokkentoren, zichtbaar aan de linkerzijde, die in de tiende eeuw werd gebouwd en wordt toegeschreven aan de genoemde bisschop Bruningo. De crypte van de kerk is overigens waarschijnlijk nog ouder. Hier vindt men het kistje waarin de relikwieën van Sint Secundus worden bewaard.

Reliëf en fresco’s boven de hoofdingang.

Interieur van de kerk.

De bouw van de nieuwe San Secondo ging in verband met een gebrek aan financiële middelen pas tegen het einde van de dertiende eeuw van start. In het midden van de veertiende eeuw werd de nieuwbouw voltooid. Vanaf 1440 werd er nog een extra travee aan de voorzijde aangebouwd, waarna in 1462 de gevel van de kerk gereedkwam. Deze hutgevel is niet per se heel mooi. We zien veel baksteen en bovenin een nis met een beeld van Sint Secundus. Het huidige beeld is een kopie; het origineel dateert van eind veertiende eeuw. In mijn geval had de patroonheilige van Asti een duif op zijn hoofd, wat uiterst toepasselijk is, aangezien de duif de Heilige Geest symboliseert. Boven de centrale ingangen zien we dan nog vervaagde fresco’s van Petrus en Paulus, en een niet heel erg geslaagd reliëf van Christus in zijn graftombe (afbeelding hierboven). Naast de kerk staat overigens het stadhuis van Asti, van origine een middeleeuws gebouw, maar begin achttiende eeuw verbouwd door de architect Benedetto Alfieri (1699-1767).

Interieur

De kerk heeft een Gotisch interieur dat net als de gevel wordt gedomineerd door baksteen. Zelfs de zuilen zijn gemaakt van baksteen, maar dat geldt gelukkig niet voor de fraai gebeeldhouwde kapitelen. Het interieur is verder vrij sober te noemen. Tot de interessantste kunst behoort een grote paneelschildering in de linker zijbeuk die begin zestiende eeuw werd gemaakt door de lokale schilder Gandolfino da Roreto. Aan de rechterzijde van de kerk trof ik vervolgens nog een fresco uit het begin van de vijftiende eeuw aan, gemaakt door een onbekende schilder. Het stelt de heilige Drie-eenheid voor, met Christus aan het kruis, daarachter God de Vader en de duif van de Heilige Geest boven het hoofd van Christus. De Drie-eenheid wordt geflankeerd door vier heiligen. Mogelijk gaat het om Sint Nicolaas (let op de sinaasappelen in zijn hand), Bernardus van Clairvaux, Blasius van Sebaste (met een wolkam in de hand) en Franciscus van Assisi. Helemaal bovenin zien we ten slotte een Annunciatie.

Heilige Drie-eenheid.

Het interessantste aan de San Secondo is de nauwe band die de kerk heeft met de jaarlijkse paardenrace in Asti, de Palio. Deze Palio is ouder dan die van Siena, die natuurlijk veel beroemder is. Volgens de overlevering werd er al in het jaar 1000 een paardenrace in Asti gehouden. Dat is zeker niet onmogelijk, al wordt de Palio pas in 1275 voor het eerst genoemd. Wij hadden onze auto geparkeerd op de grote Piazza Campo del Palio en gingen er voetstoots van uit dat de Palio jaarlijks op dit plein gehouden werd. Dat was inderdaad in het verleden zo, maar sinds 1988 worden de races even verderop gehouden op de Piazza Vittorio Alfieri. Ook de vroegere band met de feestdag van Sint Secundus (30 maart) is verbroken, want tegenwoordig vindt de Palio in september plaats. Wat is gebleven, is de band met de kerk van Secundus, die overigens vaak als een ruiter wordt afgebeeld. In de kapellen aan de rechterzijde van de kerk vinden we banieren van eerdere Palii, van heel oude tot zeer recent gemaakte.

Banieren van de Palio di Asti.

Bronnen

• ASTI : Chiesa collegiata di San Secondo – Archeocarta
• Urban itineraries, p. 31-32;
• Parrocchia di San Secondo, Collegiate Church of San Secondo (folder);
• Trotter Reisgids Noordwest-Italië, p. 215.