Asti: Palazzo Mazzetti

Het statige Palazzo Mazzetti staat aan de lange Corso Vittorio Alfieri, vernoemd naar de bekende toneelschrijver en dichter (1749-1803) die in Asti werd geboren. De geschiedenis van het stadspaleis gaat terug tot de middeleeuwen, maar het huidige Palazzo Mazzetti is in wezen een achttiende-eeuws gebouw. Het werd in 1751-1752 verbouwd door een andere telg uit de familie Alfieri, Benedetto (1699-1767), die een oom van Vittorio was. In het Palazzo Mazzetti is tegenwoordig de schilderijengalerij of pinacoteca van Asti te vinden. Wij kochten er ook een Smarticket, dat toegang geeft tot dit museum en verschillende andere musea in Asti. Vervolgens verkenden we de pinacoteca. Meestal vind ik de middeleeuwse kunst en de kunst uit de Renaissance het interessantst, maar het Palazzo Mazzetti bezit ook zeer veel mooie werken van kunstenaars uit de negentiende en twintigste eeuw. Het is natuurlijk ondoenlijk om de gehele collectie van het museum te bespreken. Daarom beperk ik me tot mijn tien persoonlijke favorieten.

1. La Femme

Dit werk van Giacomo Grosso (1860-1938) uit 1895 werd in mijn reisgids al als een topstuk omschreven. Grosso was een Italiaanse schilder, geboren in de buurt van Turijn, maar hij deed veel ervaring op in de Franse kunstwereld. Wellicht dat dit ook de Franse naam van het schilderij verklaart. Helaas heb ik niet kunnen achterhalen wie de vrouw op het schilderij is. Ze is in elk geval keurig gekleed, terwijl Grosso niet vies was van een beetje naakt. Met zijn verloren gegane schilderij Il supremo convegno veroorzaakte hij zelfs een schandaal op de Biënnale van Venetië in 1895.

2. Christus en de apostelen aan de oever van de Borbore

Dit werk uit ca. 1671 is een coproductie van vader en zoon Laveglia. Pietro Laveglia (1625-1675) was oorspronkelijk afkomstig uit Parijs, terwijl zijn zoon Giovanni Antonio Laveglia (1653-na 1710) in Italië werd geboren. De Borbore is de rivier die langs Asti stroomt, een zijrivier van de Tanaro, en het aardige van dit schilderij is de achtergrond ervan. Daarop zien we Asti zoals de stad er in de zeventiende eeuw uitgezien zal hebben. De ommuurde stad had vroeger zo’n 120 torens. Daarvan zijn er helaas slechts een stuk of tien bewaard gebleven. Asti is dus in zekere zin te vergelijken met Bologna.

3. Stadskaart van Asti in de dertiende eeuw

Deze kaart aan de muur van de Zaal met de Wapenschilden sluit prachtig aan bij het schilderij van vader en zoon Laveglia. Of de kaart een getrouwe weergave is van het Asti van de tweede helft van de dertiende eeuw (zoals boven de kaart te lezen is) durf ik niet te zeggen, maar enkele gebouwen zijn zeker direct herkenbaar. Dat geldt bijvoorbeeld voor de kathedraal van de stad aan de linkerzijde en de kapittelkerk van San Secondo rechts. Helemaal bovenin is het Castelvecchio van Asti afgebeeld, dat helaas niet meer bestaat. De kaart werd in 1937 gemaakt door de lokale schilder Ottavio Baussano (1898-1970).

4. Spes nostra salve

Dit is een groot werk van de schilder Lorenzo Delleani (1840-1908), die bekendheid vergaarde met zijn landschappen. De officiële naam van het schilderij is Pellegrinaggio ad Oropa, waarbij Oropa slaat op een beroemd Mariaheiligdom in Piemonte. “Spes nostra salve” betekent “wees gegroet, onze hoop” en is onderdeel van een Mariahymne. Op de voorgrond kijken lokale boerinnen met een kind toe hoe een groep pelgrims langstrekt. Op de achtergrond is het heiligdom al zichtbaar.

5. Ruth

Ik was aangenaam verrast in het museum een werk aan te treffen van de Romantische schilder Francesco Hayez (1791-1882). Zijn aquarel van het Bijbelse personage Ruth uit het gelijknamige boek is piepklein, 34 bij 25 centimeter, maar heel mooi. Een grotere versie van de voorstelling is als olieverfschilderij te vinden in de Musei Civici in Bologna. Hayez schilderde het grote werk in 1853 en het aquarel enige tijd later. Ook het Museum van de Collectie van Johannes Paulus II in het Poolse Warschau beweert een door Hayez geschilderde versie van Ruth te hebben. Bij deze versie zijn haar borsten bedekt, wat Johannes Paulus II ongetwijfeld zou hebben geapprecieerd. Het museum is er echter nog wel eens van beschuldigd wat vervalsingen te hebben hangen.

6. Terugtocht van Parijs

Ritirata da Parigi uit 1872 is een somber schilderij van Carlo Nogaro (1837-1931) uit Asti. Het schilderij heeft betrekking op de Frans-Duitse oorlog van 1870-1871 en het beleg van Parijs tijdens die oorlog. Nogaro maakte die oorlog persoonlijk mee, want hij was in 1866 naar Parijs verhuisd en werkte op de Italiaanse ambulances die hulp verleenden aan de gewonden. De schilder verwerkte daarom terecht zijn zelfportret in het werk. Het afgebeelde grauwe landschap is dat van Noisy-le-Sec, ten oosten van Parijs. Het Palazzo Mazzetti bezit ook een ander werk van Nogaro, Sull’Arno, dat een stuk vrolijker en kleurrijker is, maar misschien juist wel daardoor minder indruk maakt.

7. Il Trasteverino

Natuurlijk moet in deze bijdrage ook een andere schilder uit Asti genoemd worden, namelijk Michelangelo Pittatore (1825-1903). Een Trasteverino is een inwoner van de Romeinse wijk Trastevere, die aan de andere kant van de rivier de Tiber ligt. Deze Trasteverino is een nog tamelijk jonge man met een hoed en een oorbel, een twinkeling in de ogen en een gaaf gebit onder een goed verzorgde snor. De man zit aan de maaltijd en kijkt de schilder enigszins ondeugend aan. Het schilderij deed me ergens denken aan De Boneneter van Annibale Carracci uit de zestiende eeuw, terwijl het gebruik van clair-obscur veel weg heeft van het werk van Caravaggio.

8. Portret van Corrado Cagli

Het portret van Corrado Cagli (1910-1976) werd in 1956 geschilderd door Renato Guttuso (1912-1987), de beroemdste Siciliaanse schilder van de twintigste eeuw. Zijn bekendste werk is waarschijnlijk Vucciria, een schilderij van de gelijknamige markt in Palermo. Dat schilderij is natuurlijk niet in Asti te bewonderen, maar het portret van Corrado Cagli is ook de moeite waard. De geportretteerde was overigens eveneens een schilder en de twee mannen waren goed bevriend. Het portret werd in 1978 aan het Palazzo Mazzetti geschonken door Francesco (Franco) Muzzi, beheerder van het archief van Cagli.

9. Gipsen crucifix

Enkele dagen voor ons bezoek aan Asti hadden we het Museo Civico in Casale Monferrato bezocht. Onderdeel van dat museum is de Gipsoteca Bistolfi, die meer werken van de beeldhouwer Leonardo Bistolfi (1859-1933) bezit dan welk ander museum ook. Zodoende herkenden we het gipsen crucifix in het Palazzo Mazzetti direct als een werk van Bistolfi. Het crucifix dateert van 1901. Bistolfi maakte eenzelfde crucifix, maar dan in brons en vele malen groter, voor het mausoleum van de Italiaanse dichter Gabriele d’Annunzio (1863-1938) in Gardone Riviera.

10. Het Palazzo Mazzetti zelf

Na mijn bezoek kon ik geen andere conclusie trekken dan dat het Palazzo Mazzetti het ideale onderkomen is voor deze schilderijencollectie. De verschillende vertrekken zijn prachtig uitgevoerd, met stucwerk (vaak verguld), plafondschilderingen, en schilderijen en beelden van leden van de familie Mazzetti. Een van de vertrekken is gewijd aan het werk van de meubelmaker, beeldhouwer en houtsnijder Giuseppe Maria Bonzanigo (1745-1820), die in Asti geboren werd.