Gentile da Fabriano in de Uffizi

Gentile da Fabriano (ca. 1370-1427) was een getalenteerde schilder uit het stadje Fabriano in de Marche. Ik heb eerder al twee van zijn werken in het Brera-museum in Milaan besproken. Ook in andere delen van Italië heb ik schilderijen van hem of van zijn atelier gesignaleerd, bijvoorbeeld in de Duomo van Orvieto en in het Museo Correr in Venetië. Het talent en de faam van Gentile waren dusdanig groot dat Paus Martinus V (1417-1431) hem naar Rome ontbood om fresco’s te schilderen in de kathedraal van San Giovanni in Laterano. Helaas stierf Gentile nog voordat hij deze opdracht kon voltooien; de fresco’s moesten worden afgemaakt door zijn leerling Pisanello (ca. 1395-1455). Ze zijn niet bewaard gebleven, met als gevolg dat we ze niet alleen niet meer kunnen bewonderen, maar ook niet kunnen vaststellen in welke mate Gentile er zelf nog bij betrokken was. Derhalve is zijn beroemdste werk tegenwoordig een prachtige Aanbidding der Wijzen in de Uffizi in Florence.

Aanbidding der Wijzen – Gentile da Fabriano.

De Aanbidding der Wijzen werd gemaakt in opdracht van de Florentijnse bankier Palla Strozzi (1372-1462). De paneelschildering was bedoeld als altaarstuk voor de kapel van de familie Strozzi in de kerk van Santa Trinita. Volgens het frame werd het werk voltooid in de maand mei van het jaar 1423 (MCCCXXIII MENSIS MAII). Het frame vermeldt ook expliciet dat het altaarstuk een OPVS GENTILIS DE FABRIANO is, een werk van Gentile da Fabriano. Men moet de Aanbidding der Wijzen met de klok mee bekijken, beginnend op de achtergrond. Daar zien we hoe de drie Koningen geleid door de ster in een lange processie naar Bethlehem reizen. Op de voorgrond presenteren de drie zich aan het pasgeboren Christuskind. De oudste Koning zit op zijn knieën en wordt door het kind gezegend. De Koning heeft zijn kroon afgezet; het object ligt voor hem op de grond (waarschijnlijk omdat Christus de Koning der Koningen is). De middelste Koning staat op het punt eveneens zijn kroon af te zetten. Achter de jonge Koning zien we een page die de sporen van deze Koning afneemt, een mooi detail.

Close-up van de centrale voorstelling.

Het altaarstuk van Gentile da Fabriano is sowieso rijk aan details. Het werk is het perfecte voorbeeld van de stijl die Internationale Gotiek heet. Op de Aanbidding der Wijzen zien we verschillende dieren, zoals valken, twee apen, een grote jachthond en een leeuw. Natuurlijk zijn ook de os en de ezel vertegenwoordigd, net als diverse fraaie paarden. Er wordt verder wel verondersteld dat Palla Strozzi en zijn vader zijn afgebeeld als deelnemers aan de processie. Het is verleidelijk om aan te nemen dat Benozzo Gozzoli door het altaarstuk van Gentile werd geïnspireerd toen hij in 1459-1460 zijn fresco’s schilderde voor de Cappella dei Magi in het Palazzo Medici Riccardi.

Close-up van de centrale voorstelling.

Ook de predella van het altaarstuk is zeer de moeite waard. Hier zien we voorstellingen van de Geboorte van Christus, de Vlucht naar Egypte en de Presentatie in de Tempel. De voorstelling van de Presentatie is een kopie; het origineel bevindt zich in het Louvre in Parijs.

In dezelfde zaal in de Uffizi staat nog een ander uitstekend voorbeeld van een schilderij in de stijl van de Internationale Gotiek: de Kroning van de Maagd van Lorenzo Monaco. Dit altaarstuk is zelfs nog groter dan de Aanbidding der Wijzen. Het meet 450 bij 350 centimeter, de Aanbidding slechts 300 bij 282. Lorenzo Monaco – Laurens de Monnik; ca. 1370-1425 – was een broeder van de Camaldulenzer abdij van Santa Maria degli Angeli en een tijdgenoot van Gentile da Fabriano. Hij schilderde dit altaarstuk in 1414 voor de kerk van de abdij.

Kroning van de Maagd – Lorenzo Monaco.

De Kroning is de centrale gebeurtenis van het schilderij. Deze wordt bijgewoond door een groot aantal engelen en heiligen, van wie de twee in het wit geklede mannen de belangrijkste toeschouwers zijn. Het gaat om Sint Benedictus (links) en Sint Romualdus (rechts). Laatstgenoemde (ca. 951-1027) was de stichter van de Orde van de Camaldulenzers. Boven het centrale paneel zien we nog God de Vader en de Annunciatie. De predella wordt verfraaid door vier episodes uit het leven van Sint Benedictus, alsook een Geboorte van Christus en een Aanbidding der Wijzen.

Voorstellingen van de predella over het leven van Sint Benedictus.

Bijgewerkt 5 mei 2023.

3 Comments:

  1. Pingback:Florence: De Brancacci-kapel – – Corvinus –

  2. Pingback:Gentile da Fabriano at the Uffizi – – Corvinus –

  3. Pingback:Milaan: Pinacoteca di Brera – – Corvinus –

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.