Perugia: Fontana Maggiore

Fontana Maggiore.

Misschien wel het mooiste monument van Perugia vindt men gewoon op straat, op de Piazza IV Novembre tussen de kathedraal van de stad en het Palazzo dei Priori. De Fontana Maggiore dateert van het einde van de dertiende eeuw. Hoewel de bronzen onderdelen ervan waarschijnlijk door kopieën zijn vervangen, heb ik sterk het idee dat de marmeren decoraties nog origineel zijn. Dat zou in elk geval verklaren waarom de fontein wordt omringd door een hek. Bij de bouw van de Fontana Maggiore tussen 1275 en 1278 waren verschillende ambachtslieden betrokken:

  • Het ontwerp wordt toegeschreven aan Fra Bevignate. Hij was een Benedictijner monnik die later ook werkte aan de Duomo van Orvieto en vervolgens terugkeerde naar Perugia om te werken aan de (oude) kathedraal van die stad.
  • De ingenieur Boninsegna Veneziano was verantwoordelijk voor het systeem van watertoevoer. Hij had tevens gezorgd voor de bouw van een nieuw aquaduct dat Perugia van water voorzag.
  • De bronzen decoraties zijn van de hand van Rosso Padellaio, een verder onbekende bronsgieter. Ze bestaan uit een bronzen bassin met daarin een beeldengroep die waarschijnlijk waternimfen moet voorstellen. Achter de fontein ziet men aan de gevel van het Palazzo dei Priori een griffioen en een leeuw, de symbolen van de stad Perugia. Hier zijn de originelen zeker vervangen door kopieën, en het lijkt me zeer goed denkbaar dat dat bij de fontein ook het geval is.
  • De marmeren beelden en reliëfs zijn het werk van Nicola Pisano (ca. 1220-1284) en zijn zoon Giovanni Pisano (ca. 1250-1315). Het werk van beide beeldhouwers is op deze website al vaak besproken. Nicola maakte bijvoorbeeld preekstoelen voor het Baptisterium van Pisa en de kathedraal van Siena, Giovanni was onder meer verantwoordelijk voor een preekstoel in de kathedraal van Pisa, een preekstoel in de kerk van Sant’Andrea in Pistoia en beelden voor de graftombe van Enrico Scrovegni in Padova.

De Fontana Maggiore op de Piazza IV Novembre.

De fontein is opgebouwd uit drie onderdelen: een groot veelhoekig marmeren bassin beneden, een kleiner veelhoekig marmeren bassin daarboven en een koperen bassin bovenin. In de bovenste twee bassins staat water, dat via bronzen gargouilles in dunne straaltjes het onderste bassin bereikt. Dat onderste bassin is versierd met 25 gebeeldhouwde reliëfs. Daarop zijn de twaalf maanden van het jaar afgebeeld, maar ook de vrije kunsten, Bijbelse voorstellingen en verhalen uit de Romeinse mythologie. In deze bijdrage heb ik de maanden oktober, november en december opgenomen. We zien op de reliëfs de activiteiten die bij die specifieke maanden horen. Voor oktober is dat het maken en vullen van vaten, voor november het ploegen en zaaien, en voor december het slachten van een varken. De details zijn heel mooi. Let bijvoorbeeld op de uitgemergelde hond die wel een stukje varkensvlees lust. Interessant is dat in andere Italiaanse steden de slacht in een andere maand plaatsvond. In Parma is het slachten van een varken bijvoorbeeld verbonden aan de maand november.

Oktober (met schorpioen) en november (met boogschutter).

December (met steenbok) en de symbolen van Perugia, leeuw en griffioen.

De maanden zijn telkens voorzien van de relevante sterrenbeelden, in dit geval schorpioen, boogschutter en steenbok. Naast december zijn de leeuw en griffioen afgebeeld, als gezegd de symbolen van de stad Perugia. Eveneens opgenomen in deze bijdrage is een afbeelding waarop zes van de acht vrije kunsten goed te zien zijn: retorica, aritmetica, geometrie, muziek, astronomie en filosofie. De Bijbelse voorstellingen die volgen betreffen de verdrijving uit het Paradijs, Samson en Delila, en David en Goliath, gevolgd door mythologische verhalen over Romulus en Remus en fabels van de Griekse dichter Aesopus.

Vrije kunsten (onder) en beelden van heiligen en andere figuren (boven).

Het tweede bassin is verfraaid met 24 beelden van heiligen, personificaties, Bijbelse figuren en historische beroemdheden. Op de afbeelding hieronder zien we bijvoorbeeld Petrus (links), de Kerk van Rome (eclesia Romana; midden) en Rome als hoofdstad van de wereld (Roma capud mundi; rechts). Op de foto hierboven zijn van links naar rechts koning David[1], Mozes, Matteo da Correggio, de aartsengel Michael, Eulistes, Melchisedek en ten slotte Ermanno da Sassoferrato afgebeeld. Enkele van deze figuren behoeven wellicht een nadere toelichting. Matteo III da Correggio (ca. 1230-1290) heerste als podestà (potentaat) over Perugia toen de beelden werden gemaakt. Eulistes is de legendarische stichter van Perugia, vermoedelijk gebaseerd op een Etruskische leider genaamd Aulestes die wordt genoemd in de Aeneis van Vergilius (Boek 10.207). Ermanno da Sassoferrato was, ten slotte, capitano del Popolo van Perugia ten tijde van de bouw van de fontein.

Petrus, de Kerk van Rome en Rome als wereldhoofdstad.

Noot

[1] Salome volgens mijn reisgids, maar het beeld heeft een baard en een harp. De harp is onlosmakelijk verbonden met koning David. Salome staat elders met het hoofd van Johannes de Doper.

2 Comments:

  1. Pingback:Perugia: De Duomo – – Corvinus –

  2. Pingback:Perugia: Fontana Maggiore – – Corvinus –

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.