Ik kom graag in de basiliek van Santa Maria Maggiore in Rome. De wandmozaïeken in de basiliek met verhalen uit het Oude Testament zijn van ongekende schoonheid. Ze dateren van de vijfde eeuw en ooit waren het er 42. Helaas zijn er door verbouwingen en verwaarlozing thans nog maar 27…
In juli van het jaar 335 vierde Constantijn zijn Tricennalia, dat wil zeggen zijn dertigjarig regeringsjubileum. Uiteraard vonden de festiviteiten ter gelegenheid van dit jubileum plaats in zijn nieuw hoofdstad Constantinopel. Constantijn was de langstzittende Romeinse keizer sinds de grote Augustus. Pas in de vijfde eeuw zouden aanzienlijk zwakkere keizers…
In 327 was Constantijn ongeveer 55 jaar. Naar de toenmalige maatstaven was de keizer een oude man. Constantijn had veel om tevreden over te zijn. Het Romeinse Rijk was verenigd onder zijn leiding en de introductie van een nieuwe gouden munt enkele jaren terug, de solidus, was een groot economisch…
Het jaar 326 had een feestjaar voor keizer Constantijn moeten worden. Zijn laatst overgebleven rivaal Licinius was dood, het Romeinse Rijk was weer verenigd onder één keizer en ook de eenheid binnen de christelijke kerk was dankzij het Concilie van Nicaea voorlopig hersteld. Constantijn had al in juli 325 zijn…
In de lente van 324 waren Constantijn en Licinius allebei klaar voor oorlog. Constantijn had volgens Zosimus een leger van 120.000 infanteristen en 10.000 ruiters verzameld, Licinius bijna 150.000 infanteristen en 15.000 ruiters.[1] Deze aantallen doen denken aan de strijd bij Lugdunum tussen Septimius Severus en Clodius Albinus in het…
Ten tijde van de Romeinse Republiek was de Senaat bij tijd en wijle het machtigste orgaan van de staat geweest. Tijdens het Principaat was die macht sterk afgenomen, om tijdens het Dominaat en de regering van Diocletianus volkomen marginaal te worden. Constantijn blies de Senaat echter nieuw leven in na…
In februari van het jaar 313 ontmoetten Constantijn en Licinius elkaar in Mediolanum (Milaan) in Noord-Italië. Daar bezegelden beide mannen hun bondgenootschap, dat feitelijk al sinds 311 bestond. Licinius trad in het huwelijk met Constantia, de christelijke halfzuster van Constantijn. Verder spraken de keizers af dat Constantijn over het westelijke…
Op papier was Galerius de senior augustus binnen de Tetrarchie. Zijn precieze leeftijd kennen we niet, maar begin 311 was hij ruim in de vijftig. De oude keizer was een wrak geworden, misschien als gevolg van darmkanker. Zo interpreteren moderne historici althans de buitengewoon onsmakelijke beschrijvingen van zijn ziekte die…
Op papier was de Tetrarchie een goed idee geweest: twee senior keizers (augusti) en twee junior keizers (caesares) regeren in goede harmonie over het enorme Romeinse Rijk. Na het aftreden van Diocletianus, de ontwerper van het systeem, en zijn medekeizer Maximianus in 305 leek ook de opvolging goed te gaan.…
Na de viering van zijn Vicennalia was Diocletianus naar Ravenna vertrokken. De keizer was nu in de zestig en tobde met zijn gezondheid. Niettemin nam hij begin 304 voor de negende keer het consulaat op zich, samen met Maximianus, die dat voor de achtste keer deed. Diocletianus wist waarschijnlijk dat…
Diocletianus noemde zichzelf dominus et deus, maar tegen het einde van zijn carrière als keizer bleek overduidelijk dat hij niet almachtig was. De vijand die onverslaanbaar bleek te zijn, was inflatie. Ook al weet de keizer deze inflatie vooral aan de hebzucht van verdorven individuen, deze was toch echt deels…
In de derde eeuw had het immense Romeinse Rijk zeker 50 miljoen inwoners, die sinds de Constitutio Antoniniana van Caracalla uit 212 – mits vrijgeboren – vrijwel allemaal Romeins burgerrecht bezaten. Verreweg de meeste mensen woonden op het platteland of in een van de vele honderden kleine steden van het…
In het jaar 284 kende het Romeinse Rijk twee augusti, die elkaar vijandig gezind waren. Carinus was formeel de legitieme keizer. Direct na de dood van zijn vader Carus in de zomer van 283 was hij naar Rome afgereisd om het purper op te eisen. Hij heerste ongeveer een jaar…
Er is veel te zien in het Duomo-complex van Verona. Het complex bestaat naast de kathedraal van Santa Maria Assunta uit het baptisterium van San Giovanni in Fonte, de kerk van Sant’Elena en de kloostergang van de kanunniken (Chiostro dei Canonici). Bij de Duomo werkt het intelligentste personeel van heel…
De fraaie kerk van San Fermo Maggiore staat ook wel bekend als de kerk van Santi Fermo e Rustico. Fermus (of Firmus) en Rusticus waren volgens de overlevering christenen uit Bergamo die in 304 de marteldood stierven in Verona. De executie zou hebben plaatsgevonden op de oever van de rivier…
De bij toeristen zeer geliefde oude binnenstad van Verona ligt in een bocht van de rivier de Adige. Toch is dit niet waar de stad Verona is ontstaan. Dat was aan de andere kant van de rivier, op de heuvel die de Colle San Pietro wordt genoemd. Vanaf het Castel…
Wie zonder enige voorbereiding het dorpje Grand in de Vogezen binnenrijdt, zal zich wellicht afvragen hoe het in vredesnaam aan zijn naam is gekomen. Grand is met een bevolking van minder dan 400 zielen allesbehalve grand. De naam Grand heeft echter niets met het Franse adjectief voor ‘groot’ te maken.…
Wie voor de kerk van Sant’Anastasia staat, kan nauwelijks vermoeden dat het om een van de oudste kerken van de stad gaat. De geschiedenis van de kerk gaat mogelijk terug tot het eerste kwart van de vierde eeuw, toen het christendom net weer een toegestane religie (religio licita) was geworden.…
De basiliek van Santa Maria della Steccata behoort tot de belangrijkste kerken van Parma. Sinds 1718 is de kerk de zetel van de Heilige Militaire Constantijnse Orde van Sint-Joris, een katholieke ridderorde met een tamelijk schimmige geschiedenis. De kerk fungeert bovendien als mausoleum voor de leden van de families Farnese…
In the Vatican Museums, one can admire a wonderful collection of early Christian sarcophagi. Most date from the fourth century CE. This was a crucial period in the history of Christianity. In the middle of the previous century Christians still suffered persecutions under the emperors Decius and Valerianus. Around the…