Rome: San Lorenzo in Lucina

De San Lorenzo in Lucina.

De San Lorenzo in Lucina is een van de vele kerken in Rome die zijn gewijd aan Sint Laurentius. Laurentius was een diaken die in 258 de marteldood stierf tijdens de christenvervolgingen van de Romeinse keizer Valerianus. Hij is beslist een historische figuur, maar veel van de verhalen rondom zijn persoon zijn verzonnen. Volgens de overlevering vroeg de stadsprefect hem om de rijkdommen van de Kerk aan de keizer over te dragen. Laurentius zou daarop deze rijkdommen onder de armen hebben verdeeld en naar de prefect een menigte arme, blinde en kreupele mensen hebben meegenomen, van wie hij beweerde dat zij de echte rijkdommen van de Kerk waren. Vervolgens werd hij op een ijzeren rooster gelegd en levend geroosterd. Dat is althans wat de overlevering ons wil doen geloven (omdat hij een Romeins burger was, is het aannemelijker dat hij onthoofd werd, net als de apostel Paulus). De kerk van San Lorenzo in Lucina beweert het originele rooster te hebben.

Geschiedenis

In de derde eeuw stond er een insula of appartementencomplex op deze plek. In de ruïne van dit insula werd op een onbekend moment tussen 350 en 500 de kerk van San Lorenzo gebouwd. De kerk stond bekend als de Titulus Lucinae, een naam die lijkt te verwijzen naar een vrouw genaamd Lucina. Zij zou de eigenaresse van het appartementencomplex of wat daar nog van over was geweest kunnen zijn.

Interieur van de kerk.

De kerk staat op een steenworp afstand van de Via del Corso, de oude Via Flaminia die in 220 BCE werd gebouwd door de censor Gaius Flaminius. Tussen 13 en 9 BCE liet de Romeinse keizer Augustus zijn Ara Pacis – het Altaar van de Vrede – direct aan deze Via Flaminia verrijzen (of aan de Via Lata, zoals het gedeelte van de weg binnen de stad werd genoemd). In 1568 werden stukken van het altaar in de buurt van de San Lorenzo gevonden en in de late jaren 1930 werd het hele altaar opgegraven onder de Cinema Nuovo Olimpia, net ten zuiden van de San Lorenzo. De Fascisten zetten wat er nog over was van het Ara Pacis weer in elkaar en verplaatsten het naar een locatie dicht bij de Tiber, naast het Mausoleum van Augustus (wat tegenwoordig een zielige hoop puin is). Iets verder ten zuiden van de San Lorenzo kunnen we het Palazzo Montecitorio vinden, de zetel van de Camera dei Deputati, de Italiaanse Tweede Kamer.

De vroegchristelijke kerk van San Lorenzo werd diverse malen gerestaureerd. Paus Paschalis II (1099-1118) liet de kerk herbouwen nadat deze door de Normandiërs was beschadigd tijdens hun plundering van Rome in 1084. Deze herbouw begon in 1112 en leidde tot de toevoeging van de huidige klokkentoren. Nadat de kerk was voltooid, werd zij gewijd door Paus Anacletus II (1130-1138), die ondanks zijn populariteit in Rome in de geschiedenisboeken tot de tegenpausen wordt gerekend (zie Rome: Santa Maria in Trastevere voor het volledige verhaal van zijn strijd met Paus Innocentius II). Uiteindelijk werd de door Anacletus uitgevoerde wijding ongeldig verklaard, met als gevolg dat de kerk opnieuw gewijd moest worden door Paus Celestinus III (1191-1198). Deze was al in de tachtig, maar hij was tenminste een legitieme paus.

Buste van Gabriele Fonseca.

In 1650 werd de San Lorenzo in Lucina verbouwd in de stijl van de Barok. Dit project werd toevertrouwd aan de architect en beeldhouwer Cosimo Fanzago (1591-1678), die vooral actief was in Napels. Fanzago vormde de zijbeuken van de kerk om tot kapellen, die vervolgens werden gehuurd en versierd door adellijke families in Rome. Het beroemdste voorbeeld van zo’n kapel is waarschijnlijk de Kapel van de Annunciatie of Cappella Fonseca (zie hieronder), die werd ontworpen door Gian Lorenzo Bernini (1598-1680).

De kerk kreeg haar huidige voorkomen in 1858, toen Paus Pius IX (1846-1878) de architect Andrea Busiri Vici (1818-1911) inhuurde om het interieur van de San Lorenzo helemaal overhoop te halen. Veel van de Barokke toevoegingen van Fanzago werden weer verwijderd. De gevel van de kerk zou een authentieke ‘middeleeuwse’ uitstraling moeten hebben, maar in feite is hij het resultaat van een restauratie die de Italiaanse nationale autoriteiten in 1927 lieten uitvoeren. De buitenkant van de San Lorenzo lijkt sterk op die van de San Giorgio in Velabro. De klokkentoren staat echter aan de andere kant en de San Lorenzo heeft wat meer zuilen en ramen.

Kruisiging – Guido Reni.

Interieur

Het belangrijkste kunstwerk in de kerk treft men aan boven het hoogaltaar. Daar hangt een indrukwekkend schilderij van de Kruisiging door Guido Reni (1575-1642). Het schilderij is misschien niet Reni’s bekendste werk, maar het is gruwelijk realistisch. Christus is afgebeeld net voordat hij zijn laatste adem uitblaast. Naar verluidt verspreidden Reni’s concurrenten het gerucht dat de schilder een stel handlangers opdracht had gegeven een dakloze man van de straat te plukken. Die zou aan het kruis genageld zijn zodat Reni de doodstrijd van de man accuraat kon schilderen. Dit verhaal is ongetwijfeld een mythe. Het schilderij werd overigens niet voor de San Lorenzo geschilderd, maar hier in 1669 geplaatst in een aedicula ontworpen door Carlo Rainaldi (1611-1691). Helaas kan het nogal donker zijn in de kerk, dus soms zijn de details van het schilderij wat moeilijk te zien.

De Franse schilder Nicolas Poussin (1594-1665) werd in de San Lorenzo begraven. Tussen de tweede en derde kapel aan de rechterkant van de kerk kan men een monument voor hem bewonderen. Het is er tegen een zuil aan geplaatst. Het monument werd opgericht door François-René de Chateaubriand (1768-1848), die in 1828-1829 ambassadeur bij de Heilige Stoel was. De tekst onder de buste van Poussin is in het Frans en de Latijnse tekst op het onderste gedeelte van het monument luidt:

Monument voor Nicolas Poussin.

PARCE PIIS LACRIMIS VIVIT PUSSINUS IN URNA
VIVERE QUI DEDERAT NESCIUS IPSE MORI
HIC TAMEN IPSE SILET SI VIS AUDIRE LOQUENTEM
MIRUM EST IN TABULIS VIVIT ET ELOQUITUR

(“Pleng niet uw vrome tranen, want Poussin leeft in deze urn,
de man die, niet wetende hoe zelf te sterven, zich aan het leven had overgegeven.
Hier is hij echter voor eeuwig stil, en als u verlangt hem te horen spreken,
dan is het toch prachtig dat hij voortleeft in en spreekt via zijn schilderijen”

De vierde kapel rechts is de Kapel van de Annunciatie, ook bekend als de Fonseca-kapel. Gabriele Fonseca was de lijfarts van Paus Innocentius X (1644-1655). De kapel werd ontworpen door Bernini, die persoonlijk de buste van Fonseca beeldhouwde (zie de afbeelding hierboven). Over Fonseca zelf is niet veel bekend, behalve dan dat hij een vrome katholiek uit Portugal was en aardig wat geld bezat. Het lijkt erop dat de prachtige buste beroemder is dan de man zelf.

Bronnen

  • Capitool Reisgidsen Rome, 2009, p. 112;
  • Luc Verhuyck, SPQR. Anekdotische reisgids voor Rome, p. 297-298;
  • San Lorenzo in Lucina op Churches of Rome Wiki.

12 Comments:

  1. Pingback:Rome: San Lorenzo in Fonte – – Corvinus –

  2. Pingback:Rome: San Lorenzo fuori le Mura – – Corvinus –

  3. Pingback:Rome: Ara Pacis Augustae – – Corvinus –

  4. Pingback:Ravenna: Mausoleum van Galla Placidia – – Corvinus –

  5. Pingback:Rome: Palazzo Doria Pamphilj – – Corvinus –

  6. Pingback:Rome: Santa Maria Maggiore – – Corvinus –

  7. Pingback:Brescia: Santi Nazaro e Celso – – Corvinus –

  8. Pingback:Vicenza: San Lorenzo – – Corvinus –

  9. Pingback:Rome: San Martino ai Monti – – Corvinus –

  10. Pingback:Valerianus en Gallienus: De Jaren 253-260 – – Corvinus –

  11. Pingback:Modena: Galleria Estense – – Corvinus –

  12. Pingback:Rome: San Lorenzo in Damaso – – Corvinus –

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.